Bilim Dalı Başkanı : -
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Nazmiye ÖZGÜÇ
* Programın İlişkili Olduğu Bölüm ve Fakülte
COĞRAFYA ANABİLİM DALI / EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Nazmiye ÖZGÜÇ
Fakülte Dekanı : Prof. Dr. Korkut Tuna
* Okutulan Dersler ve İçerikleri
1. TOPRAKTAN FAYDALANMA ŞEKİLLERİ
Bu derste özellikle kırsal sahada çeşitli ekonomik faaliyetler incelenmektedir. Bunlar tarım, hayvancılık, ormancılık vs. gibi topraktan faydalanma şekillerini içermektedir.
2. TOPRAKTAN FAYDALANMA MESELELERİ
Yeryüzünde topraktan faydalanmayla ilgili; tarım, ormancılık, hayvancılık, bahçe ziraatı, balıkçılık gibi çeşitli ekonomik faaliyetlerin sorunları üzerinde durulmuştur.
3. DÜNYADA BESLENME VE MESELELERİ
Dünya beslenme kaynaklarının neler olduğu ve hangi coğrafi kuşakta daha yoğun olarak yararlanılabileceği ile ilgili imkanlar ortaya konulmaktadır.
4. ÇEVRE VE İNSAN
Temelde geçmişten günümüze çevre ile insan arasındaki karşılıklı ilişkilerin
1- Çevrenin insan üzerine etkileri a) Çevrenin insan yaşamı üzerine etkisi, b) Çevrenin insanın ekonomik faaliyetleri üzerine etkileri
2- İnsanın çevre üzerine etkileri a) İnsanın yaşam alanı seçimiyle çevreyi etkilemesi, b) İnsanın ekonomik faaliyetleriyle çevreyi etkilemesi, şeklinde incelenmesi, geçmişten günümüze değin insan- çevre ilişkisinin değerlendirilmesi, Geçmişte çevrenin insan üzerindeki hakim etkisinin günümüze doğru insanın çevre üzerine yoğun baskısı şekline dönüştüğü olgusunun değerlendirilmesi.
5. ÇEVRE- İNSAN İLİŞKİLERİNDE BAŞLICA PROBLEMLER
Çevre- İnsan ilişkisinde günümüzde insanın çeşitli kullanımlarla (yaşam alanı seçimi, ekonomik faaliyetler vb.) çevre üzerindeki yoğun baskısı ele alınmaktadır. temelde bu baskılar insanın karalar üzerindeki etkileri, sular üzerindeki etkileri ve hava üzerindeki etkileri olmak üzere üç başlık altında incelenmektedir.
6. KIYI ALANLARININ COĞRAFİ POTANSİYELİ
Yaşam alanı olarak çok çeşitli faaliyetlere imkan tanıması.
Tarımsal faaliyetlerin gelişmesine imkan tanıyan verimli kıyı ovalarının varlığı.
Turizm faaliyetlerine imkan tanıyan şartlar.
Gerek doğal balıkçılık gerekse kültür balıkçılığının gelişme imkanları
Yerleşme ve nüfuslanma imkanları.
Gerek kara, gerekse deniz yönünde biyolojik çeşitlilik ve diğerleri
Deniz ulaşımı. Kıyı alanı ve hinderlandının deniz aşırı diğer alanlarla temasa geçme imkanının varlığı ve bu ilişkilerin sağladığı avantajlar.
Sanayileşme imkanları.
7. KIYI ALANLARININ COĞRAFİ POTANSİYELİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÖNETİMİ
Kıyı alanlarındaki coğrafi potansiyelin değerlendirilme şekilleri ele alınmakta, bunların sonuçları değerlendirilmekte, değerlendirmeye dayalı modeller sunulmaktadır.
Kıyı alanlarının kullanım şekilleri temel başlıklar altında örneklemelerle incelenmektedir.
Bu faaliyetlerin tek başlarına kıyı alanlarına etkisi ve aynı kıyı alanında birlikte yer almaları sonucu karşılıklı etkileşimleriyle kıyı alanlarına etkileri ele alınmakta, ortaya çıkan çeşitli sorunlar irdelenmekte, bunların giderilmesi için yapılanlar ve yapılması gerekenler ortaya konulmaya çalışılmaktadır.
8. TARIMSAL MEKANIN PLANLANMASINDA VE DEĞERLENDİRİLMESİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİLİK
İnsan yaşamında büyük öneme sahip tarımsal mekanın değerlendirilme şekilleri ele alınarak açıklanmakta, söz konusu değerlendirme şekilleri irdelenmekte, sorunlar ortaya konulmakta, sorunların çözümü için ve mekandan en iyi şekilde faydalanmak için yapılması gerekenler modellemelerle ele alınmaktadır. Ortaya konan planlarda gerek mekanın sahip olduğu imkanların gerekse iyi bir organizasyonla sağlanacak imkanların devamlılığının sağlanabilmesinin gerekliliği ve şartları ele alınmaktadır
9. TÜRKİYE NÜFUSUNUN DEMOGRAFİK YAPISI
Cumhuriyet döneminden günümüze kadar, Türkiye nüfusunun değişen ve bu değişim üzerinde etkili olan faktörler irdelenmekte, nüfus artışı üzerinde belirleyici etkisi olan doğum ve ölüm olayları ve nüfus artış hızları bölgesel bazda ele alınarak, neden-sonuç ilişkisi içinde değerlendirilmektedir.
10. ALTERNATİF TURİZM
Son yıllarda Türkiye ekonomisindeki önemi gittikçe artan turizm olgusu nedeniyle turistik hareketin, gerçekleştiği kıyı şeridi dışında da yapılabilirliliğinin sağlanması, turizm hareketinden elde edilen gelirleri arttıracağı gibi turizm sezonunun da belli bir dönemde sıkışıp kalmasını önleyerek, daha uzun bir zaman diliminde yapılmasına neden olacağı gibi, turistik tesislerden daha rantabıl yararlanmasına neden olacaktır. Bunun gerçekleşmesini sağlayacak olan da, deniz turizminin yanısıra değerlendirilebilecek diğer turizm şekilleridir
11. TURİZM POTANSİYELİ BULUNAN DOĞAL KAYNAKLAR
İklim elemanları, deniz, göl ve ırmak gibi sular, topoğrafya, litoloji, flora ve fauna gibi doğal kaynakların çeşitli ekonomik faydalanmaların yanısıra turizm amacıyla değerlendirilme imkanlarının ortaya konduğu derste, bu potansiyelin ülke genelindeki dağılımın nasıl olduğu tespit edilmektedir.
12. TARİHSEL ZENGİNLİK-COĞRAFYA ETKİLEŞİMİ
Ülkemizin turizm amacıyla değerlendirdiği antik kentler, höyükler, kaleler, surlar ve köprüler gibi tarihsel mirasın bulunduğu sahada yer alınmasına neden olan coğrafi faktörlerin ortaya konduğu, herbirinin kuruluşunda hangi coğrafi etmenin ağırlıklı olarak ön plana çıktığının irdelendiği bir derstir.
13. SANAYİ COĞRAFYASI AÇISINDAN TÜRKİYE
İnsanlığın ihtiyaçlarını karşılamada tarımla birlikte temel faaliyet alanlarından birisini oluşturan sanayinin sürdürülebilmesi ve gelişmesi için gerekli koşullar açısından Türkiye nin, doğal kaynaklarından insan kaynaklarına kadar geniş bir çerçevede, olanakları ve potansiyeli ele alınmakta; bu olanaklar paralelinde piyasa koşulları da dikkate alınarak, coğrafya objektifiyle, Türkiye nin sanayileşmesi konusundaki öncelikler üzerinde durulmaktadır.
Uluslararası ilişkilerde ve politikada ülkelerin coğrafi özelliklerinin asıl belirleyici unsurlar olduğu gerçeğiyle Türkiye nin diğer ülkelerle ilişkilerindeki ulusal hedefler ve politika üretimi ile diğer ülkelerin Türkiye ye yönelik politikalarında Türkiye nin fiziki coğrafya şartlarının etkileri irdelenmektedir.
15. KÜRESEL İLİŞKİLER ÇERÇEVESİNDE TÜRKİYE DE SANAYİ
Toplumlar ve ülkeler arasındaki iletişimin gelişmesi, temasın yoğunlaşması; bilgi ve sermayenin dünyadaki hızlı dolaşımı ve aktarımı ile sanayileşme hedeflerindeki farklılaşmaların Türkiye sanayiine etkileri ile Türkiye sanayiinin yeni koşullara uyum çabaları üzerinde durulmaktadır.
Nüfus ve yerleşme, ekonomik durum gibi beşeri özelliklerinin Türkiye nin dış politikasının oluşturulması ve sürdürülmesindeki etkileri ile zamanla ortaya çıkan farklılaşmalar üzerinde durulmakta; diğer ülkelerin bu açıdan Türkiye ye bakışı ele alınmaktadır.
17. COĞRAFYA VE EKOLOJİ
Bir çevre bilim yani mekan birim olan ekolojinin, coğrafya ile olan benzerlikleri üzerinde durulmakta, ekolojik olayların coğrafi yöntemlerle nasıl ele alınacağı gösterilmektedir. Yapay ekosistem olan kentler, dersin ayrıcalıklı bir bölümü olarak ele alınmakta ve günümüzün kentsel sorunları ekosistem bozulmaların örneği olarak, bu derste derinlemesine işlenmektedir.
18. EKOLOJİK MEKAN BİRİMLERİ
Bilindiği gibi, yeryüzü ekolojik özellikleri ve boyutları birbirinden farklı mekan birimlerinden meydana gelmiştir. Bunlar hem ekoloji biliminde hem de coğrafyada kendine özgü özellikleri ile dikkat çekerler. Bu nedenle belirtilen bu mekan birimleri dersimize konu olarak ele alınmışlar ve her iki bilim dalındaki önemleri doğrultusunda işlenmişlerdir.
19. NÜFUS ARTIŞI VE SORUNLARI
Nüfus artışı teorilerinin irdelenmesi, dünya nüfusunun özellikleri ve dünya nüfus artışı üzerinde rol oynayan faktörlerin ortaya konması, bu faktörlerin kıtalar bazındaki farklılıklarının belirlenmesi, nüfus artışının kırsal bölgeler ile şehirler üzerinde yarattığı etkilerin saptanması ve nüfus artışının kontrol edilmesi gibi konular üzerinde durulmaktadır.
20. NÜFUS HAREKETLERİ VE SORUNLARI
Dünya nüfusunun zaman içindeki değişimi ve bu değişim üzerinde rol oynayan faktörlerin incelenmesi, tarihsel boyut içinde dünya nüfus hareketlerine yol açan süreçlerin değerlendirilmesi, nüfusun kıtalar arasındaki göçü ve bu göçe neden olan faktörler, nüfusun kıta içindeki yer değiştirmesi, kırsal nüfusun göç hareketi, şehirlerde yaşayan nüfusun göçleri ve bu göçlere sebep olan olayların değerlendirilmesi dersin içeriğini oluşturmaktadır.
* Programın Amaç Kapsam ve Tarihçesi
Coğrafya Bölümünün temelleri 1915 yılında İstanbul Üniversitesinin kuruluşuna kadar gitmektedir. Bu tarihte Üniversitemizi oluşturan dört fakülteden (Tıp, Hukuk,Fen ve Edebiyat) biri olan Fakültemizde Edebiyat, Felsefe, Tarih ve Coğrafya şubeleri yer alıyordu. Bu tarihten sonra çeşitli düzenlemelerin yapıldığı bölüm, en son 1982 yılında Yüksek Öğretim Kanunu ile yeniden şekillendirilmiştir.
Fiziki Coğrafya, Beşeri ve İktisadi Coğrafya, Türkiye Coğrafyası ve Bölgesel Coğrafya adlarını taşıyan dört Anabilim Dalı nın bulunduğu Bölümde öğretim ortak bölüm programı ile sürdürülmektedir.
Öğretim programında ilk yıl coğrafyanın genel konuları anlatılırken, ikinci yıldan itibaren konularında daha ayrıntılar içeren dersler ile öğrenilen bilgilerin belli mekanlara uygulandığı dersler ve uygulamaları yapılmaktadır. Öğrencilerin öğrendiklerini uygulaması ve coğrafi bilgilerini arttırmak amacıyla, Bölümümüz öğretim elemanları ülkenin çeşitli yörelerine arazi çalışmaları düzenlemektedirler.
Öğretim faaliyetleri dışında Bölümde çeşitli araştırmalarda yapılmaktadır. Bu çalışmalar Coğrafya Dergisi ve Review adını taşıyan biri Türkçe, diğeri yabancı dilde iki dergide yayınlanmaktadır. Ayrıca öğrencilerin ders kitabı ihtiyacını karşılamak üzere hazırlanmış kitaplar ile özgün araştırmaları içeren yayınlar da vardır.
* Mezuniyet Sonrası Çalışma Alanları
Bölümden mezun olan öğrencilere Coğrafyacı unvanı verilir. Mezunlarımız Maden Tetkik Arama Enstitüsü, Devlet Su İşleri, Köy Hizmetleri, Orman Genel Müdürlüğü, Karayolları, Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Devlet İstatistik Enstitüsü,Devlet Planlama Teşkilatı vb. gibi resmi kuruluşlar ile Turizm Bakanlığı, Çevre Bakanlığı gibi bakanlıklarda çalışabilmektedir. Mezunlarımız, bölge planlama çalışmalarında ve belediyelerin planlama faaliyetlerinde görev yapabilmektedirler