KORUMA, YENİLEME VE RESTORASYON BİLİM DALI / TAŞINABİLİR KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA VE ONARIM ANABİLİM DALI
DOKTORA
Bilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Sait BAŞARAN
Anabilim Dalı Başkanı : Doç.Dr.Ahmet GÜLEÇ
- Programın İlişkili Olduğu Bölüm ve Fakülte
TAŞINABİLİR KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA VE ONARIM ANABİLİM DALI / EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Sait BAŞARAN
Fakülte Dekanı : Prof. Dr. Korkut TUNA
- Okutulan Dersler ve İçerikleri
1.
ESKİ ANADOLU'DA KULLANILAN MİMARİ MALZEMELER
Eski Anadolu'da kullanılan mimari malzemelerin tercih nedenleri ve kullanılan malzemenin günümüze kadar geçirdiği süreç, antik çağ yazarlarının ve yapılan arkeolojik kazıların ışığı altında incelenmektedir.
2. KAZI ALANLARINDA RESTORASYON VE KONSERVASYON PRENSİPLERİ 1
Arkeolojik kalıntılar kazı alanlarında üzerlerini örten toprak tabakasının kaldırılması ile hızlı bir bozulma sürecine girerler. Bu hızlı bozulmalarının durdurulabilmesi ve eserlerin tam teşekküllü bir laboratuara taşınabilmesi için bazı uygulamalar gereklidir. Söz konusu ders kazıda açığa çıkarılan kalıntıların arazide korunmalarının ilke ve yöntemlerin araştırılmasına yöneliktir.
3.
TAŞ, KERAMİK VE CAM ESERLERİN BOZULMALARI (LABARATUAR ÇALIŞMALARI) İnorganik kökenli olan taş, keramik ve cam eserler fiziksel, kimyasal ve biyolojik bozulmaların etkisi altındadır. Bu tür kalıntılar bulundukları ortam koşullarına göre bozulmanın değişik kademelerinde bulunur. Dersin amacı, taş, keramik ve cam eserlerin kalıntılarının bulundukları ortam koşullarının fiziksel, kimyasal ve biyolojik bozulmaya ne şekilde etki ettiğinin, laboratuar koşullarında incelenmesidir.
4.
MİMARİ RESTORASYON ARAŞTIRMALARI
Geçmişten bugüne mimari eserler kullanılan yapı malzemesinin tarihsel gelişimi, yapısal özellikleri restorasyon öncesi belgeleme ve değerlendirme yöntemleri ve yapıların özelinde uygulanacak restorasyon, konsolidasyon ve benzeri işlemleri ilkelerini saptanmasındaki ölçütler bu dersin konusudur.
5. METAL ESERLERİN BOZULMALARI VE KORUNMALARI
Demir, bakır, gümüş, altın, kurşun, kalay ve alaşımları farklı bozulmalara uğrarlar. Kalıntılar uyum içinde bulundukları ortamdan atmosfer koşullarına çıkartıldıklarında oksidasyon, klorürler, sülfatlar ve karbonatların etkisi ile bozulmalara uğrarlar. Eserlerin üzerlerindeki yıkıcı korozyonun durdurulması ve sağlamlaştırmada kullanılacak mekanik ve kimyasal yöntemlerin belirlenmesi dersin ana hatlarını oluşturmaktadır.
6. ORGANİK ESERLERİN BOZULMA NEDENLERİ VE KORUMA YÖNTEMLERİ
Organik kalıntılar başlığı altında toplanan ahşap, deri, kemik, boynuz, ip, doğal lifler ve tekstiller kırılma, çatlama, büzülme, eğilme gibi problemlerin etkisi altındadır.Bu tür problemlerin giderilmesi için, laboratuar ortamında konservasyon yöntemlerinin belirlenmesi dersin içeriğini oluşturmaktadır.
7. ANTİK ÇAĞ TEKNOLOJİSİNİN ARAŞTIRILMASI I
Antik çağ teknolojisi, organik ve inorganik arkeolojik eserlerin yapım teknikleri dersin içeriğini oluşturmaktadır. Arkeolojik eserlerin yapım tekniklerinin belirlenmesi ile günümüzde uygulanan konservasyon ve restorasyon yöntemlerine ışık tutması amaçlanmaktadır.
8. İKONOGRAFYALAR I
Yunan görsel sanatlarında mitolojik kişiler, varlıklar ve sahneler ile çeşitli simge ve motifler ele alınarak; tipolojik, bölgesel ve kronolojik ilişkiler incelenmektedir.
9. BILIMSEL ARAŞTIRMATEKNIKLERI
Bilimsel araştırmalara temel oluşturan metod ve yöntemlerin incelenmesi dersin konusudur.
10.
SEMİNER
Öğrencilerin dünyadaki benzer konservasyon ve restorasyon çalışmaları konusunda gerekli literatürü takip etmesi ve sunuş esaslarına göre hazırlaması dersin konusudur.
11. ESKİ ANADOLU'DA BÖLGESEL MİMARİ ÖZELLİKLERİN İRDELENMESİ
Eski Anadolu'da kullanılan mimari malzemelerin bölgelere göre gösterdikleri farklılık dersin konusunu oluşturur. Antik çağda kullanılan mimari malzemelerin bölgelere göre gösterdiği değişikliğin, günümüz restorasyonlarında kullanılacak malzeme seçimine olan etkileri incelenecektir.
12. ARAZİDE KORUMA VE ONARIM İLKELERİ II
Arkeolojik kalıntılar kazı alanlarında üzerlerini örten toprak tabakasının kaldırılması ile hızlı bir bozulma sürecine girerler. Bu hızlı bozulmanın durdurulabilmesi ve eserlerin tam teşekküllü bir laboratuara taşınabilmesi için bazı uygulamalar gereklidir. Söz konusu ders bu tür kalıntıların arazide korunmalarının ilke ve yöntemlerin araştırılmasına yöneliktir.
13. BOYAR MADDE KİMYASI
Eski eser niteliği kazanmış tablo, duvar resmi ve benzeri boyalı eserlerde kullanılmış olan renk verici ve bunları bağlayıcı maddelerin nitelikleri, fiziksel ve kimyasal özellikleri hakkında bilgiler edinilmesi yanında bu malzemelerin tanımlanmasına kullanılan kimyasal analizler hakkında teorik bilgiler ve pratik uygulamalar dersin içeriğini oluşturmaktadır.
14. TARİHİ HARÇ VE SIVA ANALİZLERİ 1
Anıtsal eski esrelerin yapımında kullanılmış olan harç ve sıvaların tarihçesi, sınıflandırılmaları, bağlayıcıları, dolguları, katkıları, analizleri, yeniden üretimi ve uygunluk testleri dersin içeriğini oluşturmaktadır.
15.
İNORGANİK ESERLERDE KORUMA METODLARININ ARAŞTIRILMASI
İnorganik kalıntılar başlığı altında toplanan metaller, pişmiş toprak eserler, taş ve cam fiziksel, biyolojik ve kimyasal bozulmaları etkisi altındadır. Bu tür bozulmaların incelenmesi ve konservasyon yöntemlerinin laboratuar ortamında incelenmesi dersin içeriğini oluşturmaktadır.
16. MOZAİK KORUMA VE ONARIMI
Antik çağda sıkça karşılaşılan taban döşemelerinden mozaikler kazı alanında korunması sorunlu eserler grubundandır. Bu tür eserlerin kaldırılması ve müze ortamına taşınması yöntemlerinin incelenmesi dersin konusunu oluşturur.
17. MÜZECİLİK
Kültürel mal varlığının sergilendiği ve saklandığı ortam olan müzelerde söz konusu kalıntıların bulunacakları ortamların belirlenmesi (nem, sıcaklık, ışık düzeyi) ve yöntemlerin araştırılarak ülkemiz için uygun bölgesel şartların belirlenmesi bu dersin konusunu oluşturur.
18. İKONOGRAFYALAR II
Yunan görsel sanatlarında mitolojik kişiler, varlıklar ve sahneler ile çeşitli simge ve motifler ele alınarak; tipolojik, bölgesel ve kronolojik ilişkiler incelenmektedir.
19. BİLİMSEL ARAŞTIRMATEKNİKLERİ
Bilimsel araştırmalara temel oluşturan metod ve yöntemlerin incelenmesi dersin konusudur.
- Programın Amaç Kapsam ve Tarihçesi
Endüstrinin gelişmesi, her gün biraz daha artan çevre kirliliği ile birlikte birçok olumsuz gelişme, eski eserlerin hızlı biçimde bozulmalarına ve ortadan kalkmalarına neden olmaktadır. Bu durum, bütün dünyada kültür mirasına sahip çıkma bilincinin güçlenmesini ve bu mirasın kurtarılma yollarının araştırılmasını başlatmıştır. Bölümümüz, ülkemizin bu konuda yetişmiş eleman eksikliğini gidermek amacı ile eski eserleri bazı müdahalelerle özgün biçimlerine getirmeyi amaçlayan "Restorasyon-Onarım" ile eserlerin bozulmalarını önlemek ve hastalıklarını tedavi ederek yaşamlarını sürdürmelerine olanak sağlayan "Konservasyon-Koruma" bilimini somut verilere dayanarak öğrenilmesini gerek kılmıştır.
Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü de bu amaçla, yani kültür ve sanat varlıklarının gelecek kuşaklara sağlıklı biçimde aktarılabilmesi için gerekli koruma ve onarımlarını yapabilecek uzman elemanlar ve bilim adamlarının yetişmeleri amacına yönelik olarak 1993 yılında kurulmuştur. Bölüm, ilk kez 1995-96 öğretim yılında, Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Anabilim dalında açtığı yüksek lisans programı ile eğitim yapmaya başlamıştır. 1996-97 öğretim yılında ise, ön kayıt sistemi ile genel bilgi ve yetenek sınavları yaparak alınan öğrencilerle, bölümümüz lisans düzeyinde ve 2002-2003 öğretim yılında Koruma, Yenileme ve Restorasyon Bilim dalında açtığı doktora programı ile eğitim alanını geliştirmiş ve genişletmiştir.
Yüksek lisans ve doktora seviyelerinde, dört yıllık lisans seviyesi eğitiminde alınan temel bilginin daha ileri düzeye taşınarak metal, cam, taş, Keramik, mozaik, duvar resmi gibi inorganik ile kemik, fildişi, ahşap, tekstil, kağıt, tablo ve benzeri organik malzemeli eski eserlerle su altı buluntularının durumlarını bilimsel olarak saptanması, tedavi yöntemlerinin belirlenmesi, geliştirilmesi ve bunların Arkeoloji ve Sanat Tarihi bilgisine dayandırılması esaslarına göre hazırlanan programda konservasyon ve restorasyonu projelendirebilecek düzeyde uzmanlığı pekişmiş eleman yetiştirilmesi amaçlanmaktadır.
Ayrıca bölümümüz bilim dallarında ve diğer ilgili üniversitelerde (2 yıllık MYO, Restorasyon Bölümleri ile diğer ilgili bölümlerde) eğitim ve öğretim verebilecek akademik personelin ve Kültür-Turizm Bakanlığı, belediyeler gibi ilgili devlet kurumlarının eski eserlerin koruma ve onarımı konusunda rutin işler yanında araştırma, geliştirme ve uygulama bölümlerinde proje yapabilecek düzeyde personelin yetiştirilmesi bölümümüzün amacıdır.
Lisans yada yüksek lisansta, mezuniyeti Taşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Bölümü olmayan öğrenciler lisans üstü eğitime başlamadan önce bilimsel hazırlık programına tabi tutulmaktadır. Öğrencilerin bölümümüzde verilmekte olan restorasyon ve konservasyon kavramlarını, temel prensiplerini ve pratik uygulamalarını tanıyabilmesini ve anlayabilmesini sağlayacağı dersler, bilimsel hazırlık dersleri olarak seçilmiştir.
Mezuniyet Sonrası Çalışma Alanları
Bölümümüz de ve2 yıllık MYO, Restorasyon Bölümlerinde eğitim ve öğretim verebilecek akademik personel, Kültür-Turizm Bakanlığına bağlı Restorasyon Merkez Laboratuarı, müzeler ve arkeolojik kazılar, Milli Saraylar, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Bölge Müdürlükleri, belediyelerin eski eserle ilgili birimleri, anıtsal eserlerin ve taşınabilir eserlerin koruma onarım çalışmalarında bir şirket bünyesinde ve/veya özel olarak görev alabilirler.