BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI
DOKTORA
Bilim Dalı Başkanı :
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Şevki Nezihi AYKUT
- Programın İlişkili Olduğu Bölüm ve Fakülte
BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI / EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Ayşe Üstün
Fakülte Dekanı : Prof. Dr. Korkut TUNA
- Okutulan Dersler ve İçerikleri
- Bilgi ve Belge Yönetimi Eğitimi I
Tarihçe; Türkiye tarihçe; Cumhuriyetin ilk yıllarındaki çalışmalar; yerli ve yabancı bilim adamlarınca düzenlenen kurslar; A.Ü. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanecilik Bölümlerinin kurulması; İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü'nün kurulması; H.Ü. Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü'nün kurulması.
- Milli Kütüphanelerde Enformasyon Hizmeti I
Tarihçe; Türkiye tarihçe; tanım; amaç; genel özellikleri; Milli Kütüphane' nin kuruluşu; Milli Kütüphanelerin işlevleri; Milli Kütüphanelerin bibliyografik işlevleri; Türkiye Bibliyografyası; Türkiye Makaleler Bibliyografyası.
- Mesleki Kişilik ve Kütüphaneci
Meslek, kişilik, profesyonellik kavramları ele alınmaktadır. Amaç, mesleki etik için altyapıyı kurmak, meslek etiğinin amaçları, işlevleri konusunu ele almaktır.
1. Bilgi yönetimi kavramları (veri, enformasyon, bilgi, bilgelik, enformasyon yönetimi, bilgi yönetimi...);
2. Bilgi yönetiminin özellikleri;
3. Bilgi yönetimi yol haritası:
3.1. Alt süreçler;
3.2. Enformasyon altyapısı, akışı politikası;
3.3. Teknoloji ve teknikler, araçlar, yöntemler;
3.4. İlke ve stratejiler:
3.4.1. Kurumsallaştırma Stratejileri;
3.4.2. Bireyselleştirme stratejisi;
3.5. Sürekli eğitim ve öğrenme;
3.6. Sürecin başlatılması, geliştirilmesi;
- Bilgi ve Belge Yönetimi Eğitimi II
Bilgi ve Belge Yönetimi alanında hazırlanmış raporlar; John Dewey Raporu; Lawrance S. Thomson Raporu; Arthur McAnally Raporu; Adnan Ötüken Raporu; Hellmutt Ritter Raporu; Ralph Hopp Raporu; çeşitli Bölümlerdeki ders program ve içeriklerinin durumları; Arşivcilik Bölümleri; Bilgi ve Belge Yönetimi biçimine dönüşmesi ve ortak ders programları.
- Milli Kütüphanelerde Enformasyon Hizmeti II
Milli Kütüphanelerin koruma, saklama ve kültür aktarım işlevi; Türkiye'de bu işlevlerin yerine getirilmesi; Milli Kütüphanelerde kullanıcı ilişkileri; teknolojinin bu alana getirdikleri; çeşitli uluslar arası merkezler; son gelişmeler ve yeni eğilimler; Milli Kütüphanelerin diğer kütüphane türlerine yapacağı öncülükler.
- Mesleki Kişilik ve Kütüphaneci II
Ders, meslek etiğinin Batı ülkelerindeki durumu, uygulamaları, işlevini değerlendirme, Türkiye'de Bilgi ve Belge Yönetimi alanında neden bir meslek etiği oluşturulamadığını anlamaya çalışmak üzerine kurulmuştur.
- Cumhuriyet Dönemi Türk Kütüphaneciliğinin Temelleri
Günümüz kütüphaneciliğinin temellendirilmesinde; Osmanlı eğitim düzeni, bilgi üretimi yöntemleri, bilgi ve bilimin algılanışından yola çıkılarak Türkiye Cumhuriyeti
devrimleri ve yenilikleri anlaşılmaya çalışılmaktadır. Bilgi ve Belge Yönetimi alanında yapılanlar irdelenmektedir.
1. Bilgi yönetimi sistemini organize/reorganize etmenin basamakları:
1.1. Bilgi yönetimi sisteminin altyapı değerlendirmesi;
1.2. Bilgi yönetimi sisteminin analizi;
1.3. Bilgi yönetimi sisteminin tasarımı;
1.4. Bilgi yönetimi sisteminin gerçekleştirme hazırlığı ve uygulaması;
1.5. Bilgi yönetimi sisteminin değerlendirilmesi;
2. Bilgi yönetiminde insan gücü/profesyoneller ve özellikleri.
Programın Amaç Kapsam ve Tarihçesi
Amaç:
Kamu veya özel sektör kuruluşlarında, genel olarak bilgi ve belge yönetimini başarıyla üstlenecek "bilgi profesyonelleri" ile bilgi-belge yönetimi alanında araştırmacı olarak çalışacak elemanlar yetiştirmektir.
Kapsam:
Kütüphane, arşiv, dokümantasyon ve enformasyon merkezi, bilgi merkezi, belge-bilgi merkezi gibi adlar altında faaliyet gösteren kuruluşlarda, 'kütüphaneci', 'arşivist', 'dokümantalist', 'bilgi uzmanı', 'bilgi yöneticisi' gibi değişik unvanlarla çalışan profesyonel elemanlar yetiştirilmektedir. Bilgi içeren bilgi kaynaklarını sağlama, depolama, sınıflama, dizinleme ve bu kaynaklara en kısa sürede erişimi sağlama gibi hizmetleri düzenli, sistemli ve bilimsel bir şekilde gerçekleştirilmesi gibi önemli işlevleri kapsamaktadır.
Tarihçe:
Bölüm, 1963 yılında Edebiyat Fakültesi'ne bağlı "Kütüphanecilik Bölümü" adıyla
kurulmuş ve 1964-1965 akademik yılında öğretime başlamıştır. Bölümün kurucusu ve ilk
başkanı, Almanya'dan gelen Prof.Dr. Rudolf Juchhoffdur. Juchhoff , vefatına kadar bu
görevini sürdürmüştür (1968). Meral (Şenöz) Alpay tercümanı olarak ve Jale Baysal öğretim
yardımcısı olarak görev almışlardır. Öğretim elemanı konusunda büyük güçlükler yaşayan
bölüm, başka bölümlerden sağlanan öğretim üyesi desteği ile faaliyetlerini sürdürmüş; ancak
1969-1974 yılları arasında öğrenci alımı durdurulmuştur. Prof. Juchhoff tan sonra bölüm
başkanlığını sırasıyla Prof.Dr. Jale Baysal (1974-1994) ve Prof.Dr. Meral Alpay (1994-1997),
Prof.Dr. Aysal Yontar (1997-2003) üstlenmişlerdir. 2003 yılından itibaren Bölüm
Başkanlığını Prof.Dr. Ayşe Üstün yürütmektedir.
1983'de yüksek Lisans, 1984'de doktora programları açan bölüm, 1987'den itibaren "Kütüphanecilik Dergisi: Belge-Bilgi-Kütüphane Araştırmaları" adlı bilimsel bir dergi yayımlamaya başlamıştır. Kütüphanecilik Bölümü, 1990'da, biri 'Kütüphanecilik', diğeri 'Dokümantasyon ve Enformasyon' olmak üzere iki anabilim dalı halinde örgütlenmiş; 1995'den itibaren Kütüphanecilik Anabilim Dalı'nda, ikinci öğretim programı da açılmıştır. Bölüm, Yükseköğretim Kurulu kararıyla ve genel yapılanma gereği 2002 yılında "Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü" adıyla yeniden yapılandırılmış ve bu çerçevede Arşivcilik Bölümü de kapatılarak kadrosu buraya katılmıştır. Söz konusu tarihten itibaren arşivcilik, kütüphanecilik ve dokümantasyon Bölümleri birleştirilerek "Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü" adıyla eğitim verilmektedir. Bölüm, bundan başka, bir yandan Yüksek Lisans ve Doktora Programlarını sürdürürken, diğer yandan Yan Dal ve Çift Anadal programlarıyla da başka branşlarda eğitim gören öğrencilere farklı bir alternatif sunmaktadır.
Mezuniyet Sonrası Çalışma Alanları
Mezunlar, klasik kütüphane, arşiv ve belge-bilgi merkezleri, bilgi teknolojisi, elektronik ortamda bilginin düzenlenmesi ve arşivlenmesi, kitap ve kitap satış yönetimi, veri tabanı yönetimi, web tasarım yönetimi vb. alanlarda çalışmaktadırlar.
