BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS
Bilim Dalı Başkanı :
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Şevki Nezihi AYKUT
- Programın İlişkili Olduğu Bölüm ve Fakülte
BİLGİ VE BELGE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI / EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Ayşe Üstün
Fakülte Dekanı : Prof. Dr. Korkut TUNA
- Okutulan Dersler ve İçerikler
- HALK KÜTÜPHANELERI VE HALK EĞITIMI I
Halk Kütüphanesi tanımı; tarihsel gelişimi; amaç ve işlevler; halk eğitiminin önemi; halk eğitimi-halk kütüphanesi ilişkileri; toplum eğitim merkezi olarak halk kütüphanesi; toplum kültür merkezi olarak halk kütüphanesi; halk kütüphanelerinin boş zamanları değerlendirme işlevi ve hedef kitle.
Dersin amacı, bilim tarihini bilginin tarihi ile birlikte anlamak; bilimin gelişmesinde kütüphanelerin yeri ve önemini belirlemektir. Özellikle de 1. Mısır-Mezopotamya uygarlıkları, 2. İon, Yunan uygarlıkları, 3. İslam uygarlığı, 4. Batı uygarlığının gelişiminde belli başlı kütüphaneler ve işlevleri ele alınmaktadır. Osmanlı İmparatorluğu ile Türkiye Cumhuriyeti'ndeki durum da incelenmektedir.
- TÜRKIYE'DE ARŞIVLER VE SORUNLARI
Arşivin görev ve sorumlulukları; devlet arşivleri ve ilgili mevzuat.
- KÜTÜPHANE VE BILGI MERKEZLERINDE SISTEM ANALIZI
Sistem analizi konusuyla ilgili başlıca kavramlar, tanımlar; Genel sistem teorisi çerçevesinde sistemlerin sınıflandırılması; Sistem modellerinin sınıflandırılması; Sistem analizinin önemi; Sistem analizinin uygulanma alanları; Sistem analizinin ilkeleri; Sistem analizinde kullanılan teknikler : Bilgi toplama teknikleri; şemalama/modelleme teknikleri; Kütüphane ve bilgi merkezlerinde sistem analizinin uygulama aşamalarına genel bir yaklaşım; Birinci aşama: Sorun durumu; İkinci aşama: Sorun durumu hakkında bilgi toplama; Üçüncü aşama: Sorun durumunun analizi; Dördüncü aşama: Çözümün tasarımı; Beşinci aşama: Çözümün uygulanması; Altıncı aşama: Yeni durumun değerlendirilmesi.
- HALK KÜTÜPHANELERI VE HALK EĞITIMI I
Halk Kütüphaneleri ve Halk Eğitimi F in devamı olarak, halk kütüphaneciliğinde yeni eğilimler; Türkiye'deki durum; Genel durumun ayrıntılı analiz; kullanıcı ve kullanıcı olmayanlar; insan gücü; planlama, işbirliği, eşgüdüm; yasa, tüzük ve yönetmelikler; bütçe; fiziksel yapı.
Araştırma geliştirmenin (Ar-Ge)nin toplumlar üzerindeki yeri, önemi, özellikleri ve kütüphane/bilgi merkezleriyle ilişkisi üstünde durulmaktadır. Batı ve Türkiye'de ar-ge'nin algılanış ve uygulama alanında işleyişleri değerlendirilmektedir.
- TÜRKIYE'DE ARŞIVLER VE SORUNLARI II
Özel Arşivler, türleri ve faaliyetleri; Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü arşivleri, Kuyud-ı Kadime Arşivi, Seri Siciller Arşivi, Ataşe Arşivi gibi arşivlerin görev ve faaliyet alanları ve ilgili mevzuat.
- BILIMSEL ARAŞTIRMA TEKNIKLERI
Bilimsel araştırma ve yöntemi ile ilgili temel kavramlar ve tanımlar; Bilimsel araştırmada araştırma yöntemlerinin önemi; Ampirik (olgusal/deneysel) yöntem; Tarihsel yöntem; Saptama ve inceleme (survey) yöntemi; Karşılaştırma yöntemi; Betimleme yöntemi; Matematiksel veya mantıksal araştırma yöntemi; Bibliyografik yöntem; Kalitatif yöntem; Değerlendirme yöntemi; Sistem analizi yöntemi; Belgesel kaynak analizi; İçerik analizi; Atıf analizi.
Programın Amaç Kapsam ve Tarihçesi
Amaç:
Kamu veya özel sektör kuruluşlarında, genel olarak bilgi ve belge yönetimini başarıyla üstlenecek "bilgi profesyonelleri" ile bilgi-belge yönetimi alanında araştırmacı olarak çalışacak elemanlar yetiştirmektir.
Kapsam:
Kütüphane, arşiv, dokümantasyon ve enformasyon merkezi, bilgi merkezi, belge-bilgi merkezi gibi adlar altında faaliyet gösteren kuruluşlarda, 'kütüphaneci', 'arşivist', 'dokümantalist', 'bilgi uzmanı', 'bilgi yöneticisi' gibi değişik unvanlarla çalışan profesyonel elemanlar yetiştirilmektedir. Bilgi içeren bilgi kaynaklarını sağlama, depolama, sınıflama, dizinleme ve bu kaynaklara en kısa sürede erişimi sağlama gibi hizmetleri düzenli, sistemli ve bilimsel bir şekilde gerçekleştirilmesi gibi önemli işlevleri kapsamaktadır.
Tarihçe:
Bölüm, 1963 yılında Edebiyat Fakültesi'ne bağlı "Kütüphanecilik Bölümü" adıyla
kurulmuş ve 1964-1965 akademik yılında öğretime başlamıştır. Bölümün kurucusu ve ilk
başkanı, Almanya'dan gelen Prof.Dr. Rudolf Juchhoffdur. Juchhoff , vefatına kadar bu
görevini sürdürmüştür (1968). Meral (Şenöz) Alpay tercümanı olarak ve Jale Baysal öğretim
yardımcısı olarak görev almışlardır. Öğretim elemanı konusunda büyük güçlükler yaşayan
bölüm, başka bölümlerden sağlanan öğretim üyesi desteği ile faaliyetlerini sürdürmüş; ancak
1969-1974 yılları arasında öğrenci alımı durdurulmuştur. Prof. Juchhoff tan sonra bölüm
başkanlığını sırasıyla Prof.Dr. Jale Baysal (1974-1994) ve Prof.Dr. Meral Alpay (1994-1997),
Prof.Dr. Aysal Yontar (1997-2003) üstlenmişlerdir. 2003 yılından itibaren Bölüm
Başkanlığını Prof.Dr. Ayşe Üstün yürütmektedir.
1983'de yüksek Lisans, 1984'de doktora programları açan bölüm, 1987'den itibaren "Kütüphanecilik Dergisi: Belge-Bilgi-Kütüphane Araştırmaları" adlı bilimsel bir dergi yayımlamaya başlamıştır. Kütüphanecilik Bölümü, 1990'da, biri 'Kütüphanecilik', diğeri 'Dokümantasyon ve Enformasyon' olmak üzere iki anabilim dalı halinde örgütlenmiş; 1995'den itibaren Kütüphanecilik Anabilim Dalı'nda, ikinci öğretim programı da açılmıştır. Bölüm, Yükseköğretim Kurulu kararıyla ve genel yapılanma gereği 2002 yılında "Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü" adıyla yeniden yapılandırılmış ve bu çerçevede Arşivcilik Bölümü de kapatılarak kadrosu buraya katılmıştır. Söz konusu tarihten itibaren arşivcilik, kütüphanecilik ve dokümantasyon Bölümleri birleştirilerek "Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü" adıyla eğitim verilmektedir. Bölüm, bundan başka, bir yandan Yüksek Lisans ve Doktora Programlarını sürdürürken, diğer yandan Yan Dal ve Çift Anadal programlarıyla da başka branşlarda eğitim gören öğrencilere farklı bir alternatif sunmaktadır.
Mezuniyet Sonrası Çalışma Alanları
Mezunlar, klasik kütüphane, arşiv ve belge-bilgi merkezleri, bilgi teknolojisi, elektronik ortamda bilginin düzenlenmesi ve arşivlenmesi, kitap ve kitap satış yönetimi, veri tabanı yönetimi, web tasarım yönetimi vb. alanlarda çalışmaktadırlar.
