Program tanımları
ÇEVİRİ BİLİM DALI / BATI DİLLERİ VE EDEBİYATLARI ANABİLİM DALI
* PROGRAMIN TÜRÜ
YÜKSEK LİSANS
* PROGRAMIN YÜRÜTÜCÜSÜ
Bilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. A. Turgay Kurultay
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Ayşe Dilek Erbora
* PROGRAMIN İLİŞKİLİ OLDUĞU BÖLÜM VE FAKÜLTE
BATI DİLLERİ VE EDEBİYATLARI ANABİLİM DALI / EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Ayşe Dilek Erbora
Fakülte Dekanı : Prof. Dr. Korkut Tuna
* OKUTULAN DERSLER VE İÇERİKLERİ
1. TARİHTE ÇEVİRİ YAKLAŞIMLARI
Gerek insanlık tarihinde gerek Türkiye de çevirinin gelişimi, çeşitli dönemlerdeki rolü ve koşulları üzerinde durulacak ve günümüzde çeviri etkinliklerinin durumu ele alınacaktır. Bu derste bilgi vermenin yanı sıra çeviri tarihine bakış yöntemi, özellikle de Türkiye de yakın tarih ve güncel koşullar açısından araştırıcı bir yaklaşımla işlenecektir. Bu çerçevede küreselleşme, bilgi toplumu ve iletişim teknolojisinin çeviri için nasıl bir ortam oluşturduğu incelenecektir.
Kaynakça:
* Baker, Mona; Routhledge Encyclopedia of Translation Studies, Routhledge: London and New York, 1998.
* Eruz, Sakine; Çeviriden Çeviribilime, Multilingual, İstanbul, 2003.
* Hornby, M.S., Hönig, H. G., Kussmaul, P., Schmitt, P.A (Hrsg.); Handbuch Translation, Stauffenburg: Tübingen, 1998.
* Pohling, Heide; Zur Geschichte der Übersetzung. Studien zur Übersetzungswissenschaft . Beihefte zur Zeischrift Fremdsprachen III/IV, Leipzig, s. 125-162, 1971.
* Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, 1985.
* Yazıcı, Mine; Çeviri Etkinliği, İstanbul: Multilingual, 2004.
* Yazıcı, Mine; Çeviribilimin Temel Kavram ve Kuramları, İstanbul:Multilingual, 2005.
2. İKİDİLLİLİK VE ÇEVİRİ EDİNCİ
Dersin öncelikli amacı, çeviri edincinde dilin rolünü ele almaktır. Bu çerçevede iki dilli kişilerin dilsel davranışları ve zihinsel yapıları konu edilecek ve çeviri edincinin gerektirdiği dil düzeyi ve bilgisi tartışılacaktır. Burada çeviri edincinin iki dili bilmekten ilkece farklı niteliği dil sorunundan giderek ele alınacaktır. Değinilecek konular arasında dil karşılaştırması, diller arası geçişler, diller arası etkileşimler, girişimler, karma diller vb. yer almaktadır.
Kaynakça:
* The Effects of Bilingualism on the Child in Life with to languages: an introduction to bilingualism, François Grosjean, Harvard University Pres, 1982.
* - The Bilingual Family A Handbook for Parents, Edith Harding-Esch Philip Riley, Cambridge University Pres, 1986.
* - Interferenz in der Translation, herausgegeben von Heide Schmidt, VEB Verlag Enzyklopaedie Leipzig, 1989.
* -Introduction to Psychology, R. Atkinson, E. Smith, E. Hilgard, HBJ Publishers, 1987.
3. ÇEVİRİBİLİMİN TEMELLERİ
Seçmeli olan bu ders özellikle araştırma alanında ilerlemek isteyenlerin kuram bilgilerini derinleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle özellikle lisans düzeyinde çeviri eğitimi almış olanlara yararlı olacaktır. Çeviribilim alanında bugün etkili olan kuramsal yaklaşımlar karşılıklı olarak incelenecektir. Bu çalışmanın tamamlayıcısı olarak da kuramsal çalışmalara yön veren temel düşünsel ilkeler tartışılacak, çeviri sorunlarının felsefi üst bağlamda anlamdırılmasına yönelik çalışılacaktır.
4. DİLBİLİM VE ÇEVİRİ SORUNLARI
Bu dersin amacı, dilbilimdeki farklı yaklaşım ve kuramları inceleyip bu yaklaşım ve kuramları çeviribilim içerisinde konumlandırmak bunun yanında yüksek lisans öğrencilerini çeviri sürecinde karşılaşılabilecek sorun ve zorluklara dilbilimin sunabileceği çözümler üzerine düşünmeye yönlendirmektir.
5. UZMANLIK ALANLARI VE ÇEVİRİ
Zorunlu Seçmeli olan bu ders (4. derse alternatif olarak seçilecek) öncelikle piyasaya yönelik çeviriyle ilgilenenlere önerilmektedir. Özellikle piyasada çeviri deneyimi edinmiş kişilerle çalışılacak, bu alanı ilgilendiren metinlerin çevirisinde önem taşıyan sorunlar ve yöntemler üzerinde durulacaktır. Bu ders çeviri kuramının uygulanması biçiminde gerçekleşeceği ve farklı metinlerdeki sorunları değerlendirerek üst bakış vermeyi amaçladığı için bu dersten piyasada çeviri deneyimi olanlar daha iyi yararlanacaktır. Bu derste yoğun uygulamaya yer verilecek, özellikle de dersi alanların kendi çevirileri ve başka gerçek çeviri örnekleri üzerinde çalışılarak uygulama sorunları incelenecektir. Uygulama ağırlıklı çalışılacağı için öğrencinin yabancı diline bağlı olarak (Almanca, İngilizce, Fransızca) bu derste gruplaşmalara gidilebilir.
6. YAZINSAL-KURUMSAL METİNLER VE ÇEVİRİ
3. dersin alternatifi olan bu zorunlu seçmeli ders için uygun adaylar, yazınsal-kuramsal çeviriler alanına ilgi duyan veya bu alanda deneyimi olanlardır. Kültür yaşamında ağırlığı olan metinlerin nitelikleri ve anlamlandırılması üzerine çalışılacak ve Türkçe ye, Türkiye ye aktarılmasında karşılaşılan güçlüklerle, uygulamada sergilenen yaklaşımlar ele alınacaktır. Bu çerçevede uygulama koşullarında yaşananlar ve bunların çevirilere ve çevirmenlere yansıması üzerinde durulacaktır. Derste gerçek çeviri örnekleri üzerinde çalışılarak, farklı metinler ve farklı yayınevlerinin ürünleri karşılaştırmalı ele alınıp bir üst bakış kazandırılması amaçlanmaktadır. Uygulama ağırlıklı çalışılacağı için öğrencinin yabancı diline bağlı olarak (Almanca, İngilizce, Fransızca) bu derste gruplaşmalara gidilebilir.
7. METİN YAZARLIĞI
Yüksek lisans öğrencilerinin metin üretme, tez ve makale yazma sürecinde alt yapılarını güçlendirmek amacına hizmet eden bu derste bilimsel ve popüler bilimsel metinlerde hem sözdizimsel hem de metin estetiği ve tutarlılığı açısından Türkçe kullanımı üzerinde durulmakta ve uygulamalı olarak metin yazma çalışmaları yapılmaktadır.
8. TÜRKÇE VE ÇEVİRİ
Yüksek lisans öğrencileriyle yapılan bu dersimizde, çevirinin sözcük ve sözdizimsel bağlamda Türkçe nin gelişimi üzerine etkileri ve katkıları üzerinde durulmakta, yaşanan süreçte ortaya çıkan sorunlar ve gelişmelerle ilgili karşılaştırmalı ve uygulamalı olarak çalışmalar yapılmaktadır.
9. ORTAK ÇEVİRİ A
Zorunlu seçmeli olan bu ders 1. dönemdeki Uzmanlık Dilleri ve Çeviri dersinin uygulama aşaması niteliğindedir. Gerektiğinde öğrencilerin bildiği dillere göre gruplaşmaya gidilebilecek olan bu derste kapsamlı bir metnin ortak çevirisi gerçekleştirilecektir. Ürün olarak kullanılmak üzere gerçekleştirilecek bu çeviri çalışmasında amaç, nitelikli bir çeviriyi oluşturmaya çalışırken ortak çalışmanın da öğrenilmesidir. Bu uygulamada çevirinin nesnel ve öznel yanları belirginleşeceği gibi çeviri üzerine konuşabilme (öznelerarasılık) yönünde de ilerleme amaçlanmaktadır. Bu, hem çevirinin göreceliği ve esnekliğini yaşama hem de içsel olanı bilinç düzlemine çıkarma yönünde bir uygulamadır.
10. TERİM ÇALIŞMASI VE ÇEVİRİ
Uzmanlık çevirisi alanına yönelenlere dönük olan seçmeli bu derste çeviride terim sorunlarını, çevirmenlerin terim tercihlerini, yeni terim oluşturma kararlarını ele alarak yöntemsel bakış kazandırmak amaçlanmaktadır. Terim sorununun salt sözlükbilimsel açıdan değil, aynı zamanda iletişimsel çerçeve içinde düşünülmesinin önemi vurgulanacaktır. Bu çerçevede terim geliştirme yolları, Türkiye de ve Batı ülkelerinde terim bankalarına dönük çalışmalar ve iletişim ve bilgi teknolojisinin olanakları bütünlük içinde işlenecektir. Öğrencilerden somut çalışmalara ilişkin gözlem ve değerlendirme uygulaması yapmaları istenmektedir.
11. ORTAK ÇEVİRİ B
Zorunlu seçmeli olan bu ders 1. dönemdeki Yazınsal-Kuramsal Metinler ve Çeviri dersinin uygulama aşaması niteliğindedir. Amaç ve uygulama konusunda 8. ders için söylenenler geçerlidir.
12. TÜRKİYE DE ÇEVİRİ YAYINCILIĞI
Kültür alanında ağırlığı olan metinlerin çevirisinde yaklaşımların ve çevirmen tercihlerinin arka planını anlamaya yönelik olan bu ders Türkiye de çevirinin toplumsal ve kültürel yönünü ele almaktadır. Kültür politikalarının çeviri aşamasındaki kararlara yansıyışı üzerinde durularak çeviri yaklaşımlarının kültürel çerçevesi belirginleştirilecektir. Genel kültürel ortam ve kültürü yönlendirici dünya görüşlerinin çevirideki rolü sorgulanırken somut incelemelerle yayınevleri düzeyinde sorunlara yaklaşımlar tartışılacaktır. Bu anlamda çeşitli yayınevlerinin yayın çizgileri ve çeviri organizasyonları üzerinde durulacak, somut çeviri incelemelerinde bunun yansımaları izlenecektir.
* PROGRAMIN AMAÇ KAPSAM VE TARİHÇESİ
Çeviri alanında yüksek lisans programı Almanca, Fransızca ve İngilizce Mütercim Tercümanlık Bilim Dallarının ortak etkinliğidir ve Batı Dilleri ve Edebiyatları Anabilim Dalı bünyesinde "Çeviri Yüksek Lisansı" adı altında yürütülmektedir. Bu programa Almanca, İngilizce, Fransızca dillerinden birini çeviri yapacak düzeyde bilen adayların başvurması öngörülmüştür. Çeviri Yüksek Lisans programı, mütercim tercümanlık eğitimi almamış adaylara da açıktır, özellikle farklı alanlardan lisans mezunlarının yararlanması düşünülerek planlanmıştır. Programdaki seçmeli derslerle uzmanlık dili veya yazınsal alana yönelik çalışılabilmektedir. Uzmanlık alanına veya yazın alanına yönelik ilgi ve temel bilgiler bu dersleri seçecek öğrencilerde var sayılmakta, doğrudan çeviri uygulaması yönünde çalışılmaktadır. Derslerin büyük bölümü Türkçe ve ortak olarak yapılmaktadır; çeviri uygulamasına dönük dersler öğrencinin yabancı diline bağlı olarak yürütülmektedir. Yabancı dil öğretmenliği ve filoloji lisans eğitimi mezunlarının dışındaki öğrencilerin, yüksek lisans dersleri almadan önce bir yıl "bilimsel hazırlık programı" görmeleri gerekmektedir. Öğrenciler yüksek lisans tezlerini de yine uzmanlaştıkları alana göre çeviri uygulaması odaklı veya araştırma odaklı hazırlayabilmektedirler.
