Program tanımları
ESKİ TÜRK DİLİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI
DERS İÇERİKLERİ
1. YARIYIL
KÖKTÜRK HARFLİ METİNLER
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 2
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Köktürk Alfabesinin özellikleri, bu alfabe ile yazılmış metinlerin transliterasyon ve
transkripsiyon sistemi kullanılarak Lâtin harflerine aktarımı; metinlerin karşılaştırmalı-tarihî
dilbilimi metotlarına göre ses, yapı ve anlam özellikleri bakımından dil bilgisi incelemesi
yapılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon, 2
Cilt, Wiesbaden.
ERDAL, Marcel (2004), Old Turkic Grammer, Wiesbaden.
ORKUN, H.N., Eski Türk Yazıtları, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1988.
ERGİN, Prof. Dr. Muharrem(1996), Orhun Abideleri, 20. Baskı, Boğaziçi Yay., İstanbul.
GABAİN, A. Von (Çev.: Mehmet Akalın) (1988), Eski Türkçenin Grameri, TDK, Yay., Ankara.
TEKİN, Talat (2000), Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:9, Ankara.
TEKİN, Talat (1995), Orhon Yazıtları: Kültigin, Bilge Kağan, Tunyukuk, Simurg Yayınları,
İstanbul 1995.
ERCİLASUN, Ahmet Bican (2004), Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi, Akçağ Yay.,
Ankara.
Dersi Veren: Yard.Doç. Dr. Eralp ALIŞIK
KARAHANLI ALANI ESERLERİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 2
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Doğu Türkçesinin ilk devresi Karahanlı dönemi dil özellikleri ve metinleri üzerinde
yoğunlaşılarak, Doğu Türkçesi sahası çalışmalarında yararlanılabilecek, dönemlerini temsil
niteliğini taşıyan kaynak eserlerin (Kutadgu Bilig, Divanü Lugati’t-Türk, Kuran Tercümesi v.b.)
tanıtımı, Türk dilinin tarihî ve çağdaş şiveleriyle karşılaştırmalı olarak dil incelemeleri; bunlarla
ilgili bibliyografya çalışması yapılamaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
ATA, Prof.Dr. Aysu (2004), Türkçe İlk Kur'an Tercümesi- Karahanlı Türkçesi (Giriş-Metin-
Notlar-Dizin), Ankara:Türk Dil Kurumu Yayını.
ERCİLASUN, Doç. Dr. Ahmet B., Kutadgu Bilig Grameri –Fiil-, Gazi Üniversitesi, Ankara 1984.
TEKİN, Prof. Dr. Talât, XI. Yüzyıl Türk Şiiri, TDK Yay., Ankara 1989.
YUSUF HAS HACİB (Haz.: Reşit Rahmeti Arat), Kutadgu Bilig I Metin, 2. Baskı, TDK Yay.,
Ankara 1979.
YUSUF HAS HACİB (Çev. Reşit Rahmeti Arat), Kutadgu Bilig II, 3. Baskı, Türk Tarih Kurumu
Yay., Ankara 1985.
YÜKNEKİ. Edib Ahmed b. Mahmud (Haz.: Reşit Rahmeti Arat), Atebetü’l-Hakayık, 2. Baskı,
TDK Yay., Ankara 1992.
Dersi Veren: Doç. Dr. Tanju Oral SEYHAN
TÜRK LEHÇELERİ (AZERBAYCAN TÜRKÇESİ)
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 2
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Azerbaycan Türkçesi üzerinde Arap, Kiril ve Latin harfli eserlerden hareketle eş ve
art zamanlı metodla dil bilgisi incelemesi yapılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
AÇIKGÖZ, Halil- Günay Karaağaç (1988), Azerbaycan Bayatıları, TDK Yay., Ankara.
AHUNDOV, Ehliman (Haz.: Semih Tezcan) (1978), Azerbaycan Halk Yazını Örnekleri, TDK
Yay., Ankara.
ERGİN, Muharrem (1981) Azeri Türkçesi, İÜ. Edebiyat Fak. Yay., İstanbul.
HACIYEV, T. İ.- K. N. Veliyev (1983), Azerbaycan Dili Tarihi, Bakı.
Dersi Veren: Doç. Dr. Gülşen SEYHAN ALIŞIK
DİLBİLİM
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Dilbilim tarihi, sesbilimi ve sesbilgisi / sesbilimi kuramında konular, anlambilimi
kuramı ve anlambiliminde konular, biçimbilimi kuramı, tipoloji, söz dizimi kuramı ve söz
diziminde konular, dildeğişimi ve çift dillilik, Türk dilbilimindeki konular üzerinde durulur.
Önerilen Kaynaklar:
Doğan Aksan, Anlambilim: Anlambilim Konuları ve Türkçe’nin Anlambilimi, Engin Yayınevi,
1999.
Zeynel Kıran, Dilbilim Akımları, Onur Yayınları, 1996.
Doğan Aksan, Dilbilim ve Türkçe Yazıları, Multilingual Yayınları, 2005.
Berke Vardar, Dilbilimin Temel Kavram ve İlkeleri, Multilingual Yayınları, 1998.
Doğan Aksan, Her Yönüyle Dil, Türk Dil Kurumu, 1977.
Günay KARAAĞAÇ, Dil, Tarih ve İnsan, Akçağ Yay., 2. baskı, 2005.
Dersi Veren: Prof. Dr. Günay KARAAĞAÇ
TÜRK DİLİ TARİHİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Ödev.
Amaç/İçerik: Türk dilinin kökeni, dil akrabalığı ve bu konularda ileri sürülen görüşler
değerlendirilmektedir. (Ural-)Altay dilleri teorisi, Türk dilinin dönemleri, tarihsel Türk dilinin
yazılı ve konuşma dil türleri ve ürünleri üzerinde durulur.
Önerilen Kaynaklar:
Akalın, M., (1979). Tarihî Türk Şiveleri, Ankara.
Arat, R.R. (1991). Eski Türk Şiiri, Ankara, TTK yayınları.
Barutcu Özönder, F. Sema, “Eski Türklerde Dil ve Edebiyat”, Türkler, C. III, 481-501.
Barutcu Özönder, F.S.,“Türk Dilinin Tarihî Dönemleri Üzerine Birkaç Söz”, 24 Ekim 2001, Bilim,
Kültür, Edebiyat Dili Olarak Türkçe Semineri, Hacettepe Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümü (: Türkbilig, Türkoloji Araştırmaları, 2002/3, s. 203-210).
Caferoğlu, Ahmet, (1972). Türk Dili Tarihi, İstanbul.
Ercilasun, Ahmet Bican, (2005) Türk Dili Tarihi, Akçağ Yay., Ankara.
Johanson, Lars, Éva Ágnes Csató, The Turkic Languages, London and New York 1998.
Poppe, N., (1965). Introduction to Altaic Linguistics, Wiesbaden: Ural-Altaische Bibliothek, XIV.
Rasony, Laszlo, (1988). Tarihte Türklük, TKAE Yay. Ankara.
Róna-Tas, A., (1991). An Introduction to Turkology, Studia Uralo-Altaica 33, Szeged.
Sinor, D. (Ed.) (2000). Erken İç Asya Tarihi, İstanbul.
Tezcan, Semih, (1978). “En Eski Türk Dili ve Yazını”, Bilim, Kültür ve Öğretim Dili Olarak
Türkçe, Ankara, TTK Yayınları, 271-323.
Tuna, Osman Nedim, (1987). Altay Dilleri Teorisi, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı: İstanbul.
Dersi Veren: Yard. Doç. Dr. Eralp ALIŞIK
OĞUZ YAZI DİLİ TARİHİ VE DİL ÖZELLİKLERİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 4
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Oğuz Türkçesinin yazı dili durumuna gelmesi ile verilmeye başlanılan eserler
(XIII-XV. yüzyıllar) tanıtılarak, Türkçenin tarihî grameri bakımından değerlendirilmektede, bu
dönemde yazılmış Dede Korkut Kitabı, Süheyl ü Nevbahar gibi eserler, Arap harfli orijinal
yazmalarından okunarak; Türkçe söz ve söz grupları ses, şekil, anlam açısından incelenmekte, söz
dizimi incelemesi yapılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
CEMİLOĞLU, Doç. Dr. İsmet, Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Söz Dizimi Bakımından Bir
İnceleme, TDK Yay., Ankara 2001.
ERGİN, Doç. Dr. Muharrem, Dede Korkut Kitabı, II Cilt, I. Cilt Metin, II. Cilt İndeks-Gramer,
TTK Yay., Ankara 1963.
BANGUOĞLU, Tahsin (1959), “Oğuzlar ve Oğuzeli Üzerine”, TDAY Belleten 1959, Ankara: 1-26.
BANGUOĞLU, Tahsin (1960), “Oğuz Lehçesi Üzerine”, TDAY Belleten 1960, Ankara:23-48.
SAKAOĞLU, Prof. Dr. Saim, Dede Korkut Kitabı İncelemeler-Derlemeler-Aktarmalar, II Cilt: I.
Cilt: İncelemeler-Derlemeler, II. Cilt: Aktarmalar, Konya 1998.
SCHMİEDE, H. Achmed, Kitab-ı Dedem Korkut Destanlarının Dresden Nüshası, Türkiye
Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2000.
TEZCAN, Semih, Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar, YKY Yay., İstanbul 2001.
Dersi Veren: Doç. Dr. Gülşen SEYHAN ALIŞIK
OSMANLI DÖNEMİ TÜRKÇESİ METİNLERİ
3 Saat/Hafta, T 3, 3 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Ödev.
Amaç/İçerik: Başlangıç dönemi Osmanlı Türkçesi (XV-XVI. yüzyıllar) dil özellikleri ile ortak
yazı dili oluşumunun tarihî altyapısı ayrıntılı biçimde seçme metinlerden örneklerle işlenir.
Önerilen Kaynaklar:
Bilgin, Azmi, (1990), “Eski Anadolu Türkçesi Döneminde Karışık Dil Unsurları Taşıyan Eserler
ve Dil Özellikleri”, TDA, Sayı: 69, Aralık 90, İstanbul: 65-76.
Canpolat, Mustafa, (1968), “Behcetü’l-hada’ik’in Dili Üzerine”, TDAY Belleten 1967, Ankara:165-175.
Tekin, Şinasi (1974), “1343 Tarihli bir Eski Anadolu Türkçesi Metni ve Türk Dili Tarihinde ‘olġabolġa’
Sorunu”, TDAY Belleten 1973-1974, Ankara: 59-157.
Tekin, Şinasi (1991), ”Mehemmed bin Bālí’nin Eski Anadolu Türkçesine Aktardığı Güzíde Adlı
Eserin Harzem Türkçesindeki Aslı ve ‘olġa-bolġa’ Meselesi Hakkında”, Türklük Bilgisi
Araştırmaları, Fahir İz Armağanı II., Sayı: 15, Harvard University: 405-420.
Dersi Veren: Prof. Dr. Azmi BİLGİN
TÜRKLERİN KULLANDIKLARI ALFABELER
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 2
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Alfabe ve oluşumu ile Türklerin çeşitli dönem ve sahalarda kullanmış oldukları
çeşitli yazı sistemleri (Köktürk, Uygur, Kiril, Brahmi v.b.) uygulamalı olarak gösterilir. Türk yazı
dillerinin oluşturulma sürecinde yaşanan sosyolojik ve dil bilimi olgularının değerlendirilmesidir.
Bu bağlamda Türk şivelerinden (Tatar, Başkurt, Kumuk, Karaçay-Balkar vb.) yazı dili örnekleri
Türk dili tarihi çerçevesinde incelenir. Bu yazı dillerinin kaydedildiği Kiril alfabelerinin birbirine
uyan ve çelişen tarafları farklı boyutlarda ele alınır.
Önerilen Kaynaklar:
ERCİLASUN, Prof. Dr. Ahmet B., Örneklerle Bugünkü Türk Alfabeleri, Kültür Bakanlığı Yay.,
Ankara 1993.
FAULMANN, Carl (Çev.: Itır Arda), Yazı Kitabı, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul 2001.
TEKİN, Prof. Dr. Talât, Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı, Simurg, Ankara 1997.
User, Hatice Şirin (2007), Başlangıcından Günümüze Türk Yazı Sistemleri, Akçağ, Ankara
Dersi Veren: Yard. Doç. Dr. Eralp ALIŞIK
TÜRK DİLİ ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Türk Dili sahasında telif bir çalışma yapabilmek için kaynaklara ulaşma ve bilgi
toplama, elde edilen malzemenin sınıflandırılarak değerlendirilebilmesi, metotlar ve bunların
çalışmalara uygulanması, dikkat edilecek konular üzerinde durulmakta, teknikler her öğrenciye bir
konu verilerek uygulamalı olarak beceri durumuna getirilmektedir.
Önerilen Kaynaklar:
Ataöv TÜRKKAYA, Bilimsel Araştırmalar El Kitabı, Savaş Yay., 2. baskı 1989.
H. Cole ARTHUR, Karl W. BİGELOW, Tez Hazırlama El Kitabı, İnkılap Yay.
A. Robert DAY, Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır?, Çev.:Gülay Aşkar ALTAY,
TÜBİTAK, 4. baskı 1998.
Nejla CAN GÜLER, Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri, 7. baskı, Ankara.
Mertol TULUM, Tarihi Metin Çalışmalarında Usul (Menakıbu’l-Kudsiyye Üzerinde Bir
Deneme), Deniz Kitabevi, İstanbul.
Dersi Veren: Doç. Dr. Gülşen SEYHAN ALIŞIK
DOĞU TÜRKÇESİNİN TARİHİ KAYNAKLARI
3 Saat/Hafta, T 3, 3 Kredi, AKTS: 2
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Literatürde Çağatay Türkçesi diye adlandırılan Doğu Türkçesinin gerileme ve
çökme devri, Özbekçeye geçişi 17. yüzyıldan 20. yüzyıla kadarki durumu anlatılmakta, dönemi
temsil edici nitelikteki eserlerin karşılaştırmalı-tarihî dilbilimi metotlarına göre ses, yapı ve anlam
özellikleri üzerinde dil bilgisi incelemesi yapılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
BARUTÇU- ÖZÖNDER, Sema (1996), ‘Ali Şir Nevayi: Muhakemetü’l-Lugateyn, TDK Yay.,Ankara.
ECKMANN, Janos (Çev.: Günay Karaağaç, 1988 ), Çağatayca El Kitabı, İstanbul.
ERASLAN, Kemal (1999), Mevlâna Sekkâkî Divanı, TDK Yay., Ankara.
NEVAYî, Ali Şir (Haz.: Prof. Dr. Mustafa CANPOLAT, 1995), Lisānü’-tayr, TDK Yay., Ankara .
NEVAYî, Alî-Şîr (Haz.: Prof. Dr. Kemal Eraslan, 2001), Mecâlisü’n-Nefâyis, II Cilt: I. Cilt: Giriş
ve Metin, II.Cilt:Çeviri ve Notlar, TDK Yay., Ankara.
NEVÂYÎ, Alî-Şîr (Haz. Prof. Dr. Kemal Eraslan 1993), Mîzânu’l-Evzân, T.D.K. Yay. Ankara.
ABUŞKA Lûgati veya Çağatay Sözlüğü (Haz. Atalay, Besim), Ankara 1970.
BOROVKOV, A. K. (1961), Bada’i‘ al-Luġat, Moskva.
ŞEYH SÜLEYMAN EFENDİ, H. (1293) Lügat-i Çağatay ve Türkî-i Osmanî, İstanbul.
EBULGAZİ BAHADIR HAN (Haz.: Zuhal Kargı Ölmez, 1996), Şecere-i Terākime
(Türkmenlerin Soykütüğü), Simurg Yayınları, Ankara.
EBULGAZİHAN (Haz.: Azam Öktem), Şecere-i Türk, Taşkent 1992.
Mihmanname-i Buhara
Müzekkir-i Ahbab
Şeybaniname
Dersi Veren: Doç. Dr. Tanju ORAL SEYHAN
METİN ÇÖZÜMLEME
2 Saat/Hafta, T 2, 0 Kredi, AKTS: 2
Değerlendirme Yöntemleri: Ödev.
Amaç/İçerik: Türk Dili sahasında telif bir çalışma yapabilmek için kaynaklara ulaşma ve bilgi
toplama, elde edilen malzemenin sınıflandırılarak değerlendirilebilmesi, metotlar ve bunların
çalışmalara uygulanması, dikkat edilecek konular üzerinde durulmakta, teknikler her öğrenciye bir
konu verilerek uygulamalı olarak beceri durumuna getirilmektedir.
Önerilen Kaynaklar:
YUSUF HAS HACİB (Haz.: Reşit Rahmeti Arat)(1979), Kutadgu Bilig I Metin, 2. Baskı, TDK
Yay., Ankara .
YUSUF HAS HACİB (Çev. Reşit Rahmeti Arat)(1985), Kutadgu Bilig II, 3. Baskı, Türk Tarih
Kurumu Yay., Ankara.
MAHMUD AL-KAŞGARİ (Haz.:Robert Dankof)(1982), Compendium of The Turkic Dialects, 3
C., Harvard Üniversitesi.
TÜRKDOĞAN, O. (1995), Bilimsel Değerlendirme ve Araştırma Metodolojisi, Milli Eğitim
Bakanlığı Yay., İstanbul.
Dersi Veren: Doç. Dr. Tanju ORAL SEYHAN
TÜRK DİLİ SEMİNERİ
2 Saat/Hafta, T 2, 0 Kredi, AKTS: 4
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Türk Dilinin Eski Türkçe sahasıyla ilgili olarak öğrencilere deneyim kazandırmak
amacıyla uygulamalı saha çalışması yaptırmak.
Önerilen Kaynaklar:
Uygulama yapılacak alan ile ilgili eserler.
Dersi Veren: Prof. Dr. Azmi BİLGİN
2. YARIYIL
UYGUR HARFLİ METİNLER
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Eski Uygur dönemine ait el yazması metinleri olan ilk Türk şiirlerinin, hukuk, din,
edebiyat vb. konulardaki belgelerden (Kuanshi im Pusar, Kalyanamkara Papamkara, Turfan
Metinleri v.b.) hareketle Türk dili tarihi çerçevesinde ses, şekil ve anlam açısından dil bilgisi
incelemesi yapılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
ARAT, Reşit Rahmeti(1986), Eski Türk Şiiri,TTK. Yay, Ankara.
ERDAL, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon, 2
Cilt, Wisbaden.
HAMİLTON, James Russell (Çev.: Ece Korkut-İsmet Birkan,1998), Budacı İyi ve Kötü Kalpli
Prens Masalının Uygurcası, Simurg Yay., Ankara.
ÖZÖNDER BARUTÇU, F. Sema (1998), Üç İtigsizler, TDK Yay., Ankara.
RÖHRBORN, Klaus (1977-1994), Uigurischen Wörterbuch: Sprachmaterial der Vorislamischen
Türkischen Texte aus Zentralasien, 1-5, Wiesbaden.
RÖHRBORN, Klaus (1971), Eine Uigurische Totenmesse, Berlin.
TEZCAN, Semih (1978), En Eski Türk Dili ve Yazını, Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak
Türkçe, TTK. Yay., Ankara:271-323.
TEKİN, Dr. Şinasi (1976), Uygurca Metinler II. Maytrısimit, Atatürk Üniversitesi Yayınları:263,
Ankara.
TEKİN, Dr. Şinasi (1960), Kuanşi im Pusar (Ses İşiten İlah), Atatürk Ünv. Yay., Erzurum.
Dersi Veren: Yard. Doç. Dr.Eralp ALIŞIK
HAREZM-ALTIN ORDA ALANI ESERLERİ
3 Saat/Hafta, T 3, 3 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Kuzey-Doğu Türkçesinin ikinci devresi olarak kabul edilen Harezm-Altın Ordadönemi
dil özellikleri ve metinleri üzerinde yoğunlaşılmakta, Doğu Türkçesi sahası çalışmalarında
yararlanılabilecek, dönemlerini temsil niteliğini taşıyan kaynak eserlerin (Satır Altı Kuran
Tercümesi, Nehcü’l-Feradis, Hüsrev ü Şirin, Altın Orda yarlık ve bitikleri, İrşâdü’l-Mülûk v.b.)
tanıtımı, Türk dilinin tarihî ve çağdaş şiveleriyle karşılaştırmalı olarak dil incelemeleri; bunlarla
ilgili bibliyografya çalışması yapılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
ATA, Aysu (2002), Harezm-Altınordu Türkçesi, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi: 36, İstanbul.
ATA, Aysu (1998) Nehcü’l-Ferādİs- Dizin, TDK Yay., Ankara.
ATA, Aysu (1997a) Nasırü’d-din bin Burhanü’d-din Rabguzi - Kısasü’l-Enbiya, I. Cilt,
Ankara:Türk Dil Kurumu Yayını.
Ez-Zemahşari el-Hvārizmí (Haz.: Nuri Yüce) (1988), Mukaddimetü’l-Edeb, Ankara.
HACIEMİNOĞLU, Prof. Dr. Necmettin, Harezm Türkçesi ve Grameri, İst. Ünv. Edb. Fak. Yay.,
Ankara 1997.
HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1968), Kutb’un Hüsrev ü Şirini ve Dil Hususiyetleri, İstanbul.
KERDERLİ MAHMUD (Haz.: János Eckmann, Yay.: Semih Tezcan-Hamza Zülfikar,1995),
Nehcü’l-Feradis, Metin, II Tıpkıbasım, TDK Yay., Ankara.
Dersi Veren: Doç. Dr. Tanju Oral SEYHAN
DOĞU TÜRKÇESİ METİN İNCELEMELERİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Klâsik dönem Doğu Türk yazı dilini temsil niteliği taşıyan şahsiyetler (Ali Şir
Nevayi, Babür Şah v.b.) ve eserlerin tanıtımı, Türk dilinin tarihî ve çağdaş şiveleriyle
karşılaştırmalı olarak dil incelemeleri; bunlarla ilgili bibliyografya çalışması yapılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
BABUR, Zahir al-din Muhammed (Haz.: Eiji Mano 1995), Nakanishi Printing co., ltd., Kyoto
Japan.
BABURA, Zahir Ed-din Muhammad (Haz.İ.V Steblevai, 1972), Traktat ob Aruze: faksimile
rukopisi, Moskva.
BARUTÇU- ÖZÖNDER, Sema (1996), ‘Ali Şir Nevayi: Muhakemetü’l-Lugateyn, TDK Yay.,
Ankara.
ECKMANN, Janos (Çev.: Günay Karaağaç, 1988 ), Çağatayca El Kitabı, İstanbul.
ERASLAN, Kemal (1999), Mevlâna Sekkâkî Divanı, TDK Yay., Ankara.
NEVAYî, Ali Şir (Haz.: Prof. Dr. Mustafa CANPOLAT, 1995), Lisānü’-tayr, TDK Yay., Ankara .
NEVAYî, Alî-Şîr (Haz.: Prof. Dr. Kemal Eraslan, 2001), Mecâlisü’n-Nefâyis, II Cilt: I. Cilt: Giriş
ve Metin, II.Cilt:Çeviri ve Notlar, TDK Yay., Ankara.
NEVÂYÎ, Alî-Şîr (Haz. Prof. Dr. Kemal Eraslan 1993), Mîzânu’l-Evzân, T.D.K. Yay. Ankara.
Dersi Veren: Doç. Dr. Gülşen SEYHAN ALIŞIK
TÜRK LEHÇELERİ (ÖZBEK TÜRKÇESİ)
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 2
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Özbek Türkçesinin, Arap veya Kiril harfli eserlerinden hareketle eş ve art zamanlı
metodla dil bilgisi incelemesi yapılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
COŞKUN, Yard. Doç. Dr. Volkan (2000), Özbek Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara.
GABAİN, A.von (1945), Özbekische Grammatik, Leipzig-Wien.
KILIÇEV, E. (1992), Özbek Tilinin Ameliy Stilistikası, Taşkent.
ÖZTÜRK, Rıdvan (1997), Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil, TDK Yay., Ankara.
TURSUNOV, U, URUNBAYEV, B (1969), Uzbek Edebiy Tili Tarihi Oçerkleri, Semerkand.
Dersi Veren: Doç. Dr. Tanju ORAL SEYHAN
OĞUZ YAZI DİLİ METİN İNCELEMELERİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 2
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Oğuz Türkçesinin yazı dili durumuna gelmesi ile verilmeye başlanılan eserler
(XIII-XV. yüzyıllar) tanıtılarak, Türkçenin tarihî grameri bakımından değerlendirilmektede, bu
dönemde yazılmış Dede Korkut Kitabı, Süheyl ü Nevbahar gibi eserler, Arap harfli orijinal
yazmalarından okunarak; Türkçe söz ve söz grupları ses, şekil, anlam açısından incelenmekte, söz
dizimi incelemesi yapılmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
CEMİLOĞLU, Doç. Dr. İsmet, Dede Korkut Hikâyeleri Üzerinde Söz Dizimi Bakımından Bir
İnceleme, TDK Yay., Ankara 2001.
ERGİN, Doç. Dr. Muharrem, Dede Korkut Kitabı, II Cilt, I. Cilt Metin, II. Cilt İndeks-Gramer,
TTK Yay., Ankara 1963.
BANGUOĞLU, Tahsin (1959), “Oğuzlar ve Oğuzeli Üzerine”, TDAY Belleten 1959, Ankara: 1-26.
BANGUOĞLU, Tahsin (1960), “Oğuz Lehçesi Üzerine”, TDAY Belleten 1960, Ankara:23-48.
SAKAOĞLU, Prof. Dr. Saim, Dede Korkut Kitabı İncelemeler-Derlemeler-Aktarmalar, II Cilt: I.
Cilt: İncelemeler-Derlemeler, II. Cilt: Aktarmalar, Konya 1998.
SCHMİEDE, H. Achmed, Kitab-ı Dedem Korkut Destanlarının Dresden Nüshası, Türkiye
Diyanet Vakfı Yay., Ankara 2000.
TEZCAN, Semih, Dede Korkut Oğuznameleri Üzerine Notlar, YKY Yay., İstanbul 2001.
Dersi Veren: Doç. Dr. Gülşen SEYHAN ALIŞIK
TÜRK DİLİ TARİHİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Türk dilinin Yeni ve Modern dönemleri ayrıntılı olarak tanıtılır. Bölgesel yeni yazı
dillerinin oluşumu, yeni edebî dil kavramı, bunun sosyal ve siyasî faktörleri, Modern Türk dilinin
tasnifi dersin konularıdır.
Önerilen Kaynaklar:
Akalın, M., (1979). Tarihî Türk Şiveleri, Ankara.
Arat, R. R., (1953). “Türk Şivelerinin Tasnifi”, Türkiyat Mecmuası, X, 59-138.
Barutcu Özönder, F.S.,“Türk Dilinin Tarihî Dönemleri Üzerine Birkaç Söz”, 24 Ekim 2001, Bilim,
Kültür, Edebiyat Dili Olarak Türkçe Semineri, Hacettepe Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümü (: Türkbilig, Türkoloji Araştırmaları, 2002/3, s. 203-210).
Caferoğlu, Ahmet, (1972). Türk Dili Tarihi, İstanbul.
Johanson, Lars, Éva Ágnes Csató, The Turkic Languages, London and New York 1998.
Johanson, L., (2002). Türk Dili Haritası Üzerinde Keşifler, Çev. N. Demir, E. Yılmaz, Ankara.
Poppe, N., (1965). Introduction to Altaic Linguistics, Wiesbaden: Ural-Altaische Bibliothek, XIV.
Rasony, Laszlo, (1988). Tarihte Türklük, TKAE Yay. Ankara.
Róna-Tas, A., (1991). An Introduction to Turkology, Studia Uralo-Altaica 33, Szeged.
Tekin, T., (1989). “Türk Dil ve Diyalektlerinin Yeni Bir Tasnifi”, Erdem, Sayı: 13, Ocak, 141-168.
Dersi Veren: Yard. Doç. Dr. Eralp ALIŞIK
TÜRKÇESİ METİNLERİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Klasik Dönem Osmanlı Türkçesi (XVI-XIX. yüzyıllar) dil özellikleri, “bilim ve
sanat dili” açısından incelenir. Bu bağlamda söz varlığındaki Arapça ve Farsça unsurların dildeki
yoğunluğu önceki dönemle karşılaştırılarak edebiyat dili kavramı tartışılır.
Önerilen Kaynaklar:
Ahmet Vefik Paşa (2000) (Haz.: Prof. Dr. Recep Toparlı), Lehce-i Osmânî, TDK. Yay., Ankara.
Courteille, Pavet De (1870), Dictionnaire Türk Oriental, Paris.
Gibb, E.J. Wilkinson (1999) (Terc.: Ali Çavuşoğlu), Osmanlı Şiir Tarihi III-V, Akçağ, Ankara.
İz, Fahir, (1964) Eski Türk Edebiyatında Nesir, İstanbul.
Kalpaklı, Mehmet, (1999) Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler, YKY Yay., İstanbul.
Sâmi, Şemsettin, (1985) (Haz.:Mertol Tulum başkanlığında Komisyon), Kamus-ı Türkî – Temel
Türkçe Sözlük, 1. C., Tercüman Yay., İstanbul.
Steingass, F., (1975), Persian-English Dictionary, Lebanon.
Şentürk, Ahmet Atillâ, (1999) Osmanlı Şiir Antolojisi, YKY Yay., İstanbul.
Dersi Veren: Prof. Dr. Azmi BİLGİN
SÖZLÜK BİLİMİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Türçenin söz varlığı özellikleri, asıl öğeleri bunların Türk dilinin tarihî şiveleri ile
çağdaş lehçelerindeki durumu, sözlük bilimi araştırma ve metotları üzerinde durulmaktadır.
Önerilen Kaynaklar:
Sir Gerard Clauson (1972), An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish
M.A Dadaşzade vd (1980), Azerbaycan Dilinin İzahlı LugetiI-IV
Robert Dankoff -James Kelly (1982-1985), Compendium of the Turkic Dialects, Divan Lygat at
Turk I-III
Hasan Eren (1999) Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü
Kazak Türkçesi Sözlüğü (1984), (çev: H.Oarltay, N.Yüce, S.Pınar)
M. Rasanen (1969), Versuch Eines Etymologischen Wörterbuchs der Türksprachen
W. Radloff (1893-1911), Versuch Eines Wörterbuch der Türk-Dialecte, 4 cilt
E.V. Sevortyan (1974-1989), Etimologiçoskiy Tyurskih Yazıkov I-IV
Stein, H (1990), “Lexigographie”, Handbuch der türkischen Sprachwissenschaft-I,
Talat Tekin vd (1995), Türkmence-Türkçe Sözlük
E. R.Tenişev vd. (1997), Sravnitel’no-İstoriçeskaya Grammatika Tyurskih Yazıko
Tenişeva E. R., Suyonçeva H.İ. (1989), K’araçay-Malkar-Orus Sözlyük
Tietze, Andreas (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı
Uygur Tilining İzahlik Lugiti I-III (1990-1993).
Dersi Veren: Doç. Dr. Gülşen SEYHAN ALIŞIK
TÜRK DİLİ ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Türk Dili sahasında telif bir çalışma yapabilmek için kaynaklara ulaşma ve bilgi
toplama, elde edilen malzemenin sınıflandırılarak değerlendirilebilmesi, metotlar ve bunların
çalışmalara uygulanması, dikkat edilecek konular üzerinde durulmakta, teknikler her öğrenciye bir
konu verilerek uygulamalı olarak beceri durumuna getirilmektedir.
Önerilen Kaynaklar:
Ataöv TÜRKKAYA, Bilimsel Araştırmalar El Kitabı, Savaş Yay., 2. baskı 1989.
H. Cole ARTHUR, Karl W. BİGELOW, Tez Hazırlama El Kitabı, İnkılap Yay.
A. Robert DAY, Bilimsel Bir Makale Nasıl Yazılır ve Yayımlanır?, Çev.:Gülay Aşkar ALTAY,
TÜBİTAK, 4. baskı 1998.
Nejla CAN GÜLER, Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri, 7. baskı, Ankara.
Mertol TULUM, Tarihi Metin Çalışmalarında Usul (Menakıbu’l-Kudsiyye Üzerinde Bir
Deneme), Deniz Kitabevi, İstanbul.
Dersi Veren: Prof.. Dr. Günay KARAAĞAÇ
KARŞILAŞTIRMALI ANADOLU VE RUMELİ AĞIZLARI
2 Saat/Hafta, T 2, 2 Kredi, AKTS: 2
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Anadolu Ağızları Türkiye coğrafyası ile sınırlı kalmaz, tarihî devirlerle ilgili olarak
Rumeli bölgesini de içine alır. Bu derste Anadolu ve Rumeli Ağızları üzerinde yapılan derleme
çalışmaları incelenecek, Anadolu ve Rumeli Ağızlarında görülen birbirinden farklı özelliklerin
hangilerinin tarihî diyalektoloji ile bağdaştığı, hangilerinin daha sonraki çalışmalar olduğu
sorusuna cevap aranacaktır.
Önerilen Kaynaklar:
BURAN, Doç. Dr. Ahmet, Anadolu Ağızlarında İsim Çekim (Hâl) Ekleri, TDK Yay., Ankara1996.
EREN, Yrd. Doç. Dr. M. Emin, Zonguldak-Bartın-Karabük İlleri Ağızları, TDK Yay., Ankara1997.
DEMİR, Doç. Dr. Necati, Ordu İli ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara 2001.
GÜLENSOY, Doç.Dr.Tuncer, Anadolu ve Rumeli Ağızları Bibliyografyası, Kültür Bakanlığı
Millî Folklor Araştırma Dairesi Yay., Ankara 1981.
GÜLSEVİN, Gürer (2002), Uşak İli Ağızları (Dil Özellikleri-Metinler-Sözlük), TDK Yayınları,
Ankara.
HAFIZ, Prof. Dr. Nimetullah, Makedonya Türk Halk Edebiyatı Metinleri, Anadolu Sanat
Yay.,İstanbul 1989.
HAFIZ, Prof. Dr. Nimetullah, Kosova Türk Halk Edebiyatı Metinleri, Kosova Üniversitesi
Priştine Felsefe Fakültesi, Priştine 1985.
HASAN,Prof. Dr. Hamdi, Makedonya ve Kosova Türklerince Kullanılan Atasözleri ve Deyimler
KARAHAN, Doç. Dr. Leylâ, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması, TDK Yay., Ankara 1996.
KORKMAZ, Prof. Dr. Zeynep, Güney-Batı Anadolu Ağızları Ses Bilgisi (Fonetik), TDK Yay.,
Ankara 1994.
KORKMAZ, Prof. Dr. Zeynep, Nevşehir ve Yöresi Ağızları, TDK Yay. Ankara 1994.
KORKMAZ, Prof. Dr. Zeynep, Bartın ve Yöresi Ağızları, TDK Yay., Ankara 1994.
ÜSTÜNER, Yard. Doç. Dr. Ahad, Anadolu Ağızlarında Sıfat-fiil Ekleri, TDK Yay., Ankara 2000.
Dersi Veren: Doç. Dr. Tanju ORAL SEYHAN
TÜRK DİLİ SEMİNERİ
2 Saat/Hafta, T 2, 0 Kredi, AKTS: 3
Değerlendirme Yöntemleri: Yazılı sınav, ödev.
Amaç/İçerik: Doğu Türkçesi Yazı Dilinin ilk dönemi ile ilgili olarak öğrencilere deneyim
kazandırmak amacıyla uygulamalı saha çalışması yaptırmak.
Önerilen Kaynaklar:
Uygulama yapılacak alan ile ilgili eserler.
Dersi Veren: Yard. Doç. Dr. Eralp ALIŞIK
