Program tanımları
Sayısal iletişim endüstrisi, özellikle Internet ve gezgin iletişimin yaygınlaşması nedeniyle hızla gelişmektedir. Bu gelişmeler, sayısal sinyal işleme maliyetinin düşmesi ve sayısal iletişim teknolojilerinin hızlı gelişmesi sonucunda ortaya çıkan yeni yöntemler ve uygulamalarla desteklenmektedir.
Öte yandan, iletişim ve bilişim sektöründeki hızlı gelişmeler nedeniyle, bu sektörde çalışan mühendislerin üniversite eğitimi sırasında edinmiş oldukları birikimler yetersiz kalabilmektedir. Bu programın amacı, sayısal iletişim; sayısal sinyal işleme; Internet teknolojileri; bilgisayar ağları; askeri iletişim sistemleri; profesyönel gezgin radyo sistemleri, sayısal radyo ve TV yayıncılığı ve benzeri konularda endüstriyel ve akademik kuruluşlarda çalışan mühendislerin bilgi ve deneyimlerini artırmalarına katkıda bulunmaktır.
Hazırlık Dersleri:
Hazırlık programına kabul edilen öğrencilerin, aşağıda sıralanan derslerden danışmanlarının uygun göreceği en fazla üçünü alarak ana pogramı izleyebilecek bilgi düzeyine sahip olmaları amaçlanmaktadır.
BSS521 Sinyaller ve Sistemler (3 0 3)
BSS522 Sayısal İletişim Kuramı (3 0 3)
BSS523 Sayısal Sinyal İşleme (3 0 3)
Hazırlık programından alınan derslerle birlikte ana programdan da özel öğrenci statüsünde ders alınabilir. Bu durumda programa hazırlık sonrası kabul edilecekler öğrenciler için Enstitü Yönetim Kurulunun kararı ile aldıkları derslerin öğretim programına sayılması sağlanabilir.
Önerilen tezsiz yüksek lisans derecesini alabilmek için gerekli toplam kredi 30’dur. Eğitim programında her öğrenci 2 tanesi kredisiz, 10 tanesi de kredili olmak üzere toplam 12 ders alması gerekmektedir. Bitirme Projesi ve Seminer’den oluşan kredisiz dersler programın son döneminde alınabilecektir. Kredili dersler
aaaaa a. Temel dersler
aaaaab. Seçmeli dersler
olmak üzere iki guruba ayrılmıştır. Programa kayıtlı öğrenciler için, Anabilim Dalı Başkanlığı’nca Temel Dersler arasından 6 ders alınması zorunlu dersler olarak seçilecektir. Zorunlu 6 ders dışında, her öğrenci kalan Temel ve Seçmeli dersler arasından ilgi alanına bağlı olarak ve Anabilim Dalı Başkanlığı’nın onayı ile 4 ders seçebilecektir.
Kredisiz Zorunlu Dersler:
BSS691 Bitirme projesi (0 3 0)
BSS695 Seminer (0 0 0)
Temel Dersler:
Anabilim Dalının programa kayıtlı her öğrenci için aşağıdaki temel derslerden belirlediğ 6 dersin alınması zorunludur:
BSS 651 Olasılık Kuramı ve Olasılıksal Süreçler (3 0 3)
BSS 652 Sezim ve Kestirim Kuramı (3 0 3)
BSS 653 Sayısal İletişim I (3 0 3)
BSS 654 Sayısal İletişim II (3 0 3)
BSS 655 Bilişim Kuramı ve Kodlama (3 0 3)
BSS 656 İstatistiksel Sinyal İşleme (3 0 3)
BSS 657 Veri İletişimi (3 0 3)
BSS 658 Bilgisayar Ağları (3 0 3)
BBS 516 Veri Yapıları ve Algoritmalar (3 0 3)
BBS 532 Veri Tabanı Sistemleri (3 0 3)
Seçmeli Dersler:
Temel Dersler içinde Anabilim Dalının belirledikleri dışında kalan derslerden açılmış olanlardan ya da aşağıdaki derslerden seçilir
BSS 661 İleri İletişim Yöntemleri (3 0 3)
BSS 662 Gezgin İletişim Sistemleri (3 0 3)
BSS 663 Sayısal Radyo ve Televizyon yayıncılığı (3 0 3)
BSS 664 Uydu İletişim Sistemleri (3 0 3)
BSS 665 Uyarlamalı Sinyal İşleme (3 0 3)
BSS 666 Elektronik Harp (3 0 3)
BSS 667 Radar Sistemleri (3 0 3)
BSS 668 Konuşma İşleme (3 0 3)
BSS 669 Görüntü İşleme (3 0 3)
BBS 677 Bilgisayar ve Ağ Güvenliği (3 0 3)
Öğrenciler mezuniyetleri için gereken toplam krediyi tamamlamak üzere yeterince derse kaydolmak zorundadırlar. Bilişim Enstitüsünün öteki eğitim programlarında tanımlı olan dersler de hem kayıtlı olunan ve hem de dersi açan anabilim dallarınca uygun bulması durumunda seçmeli ders olarak alınabilir.
Programa Kayıtlı Aktif Derslerin Listesi
Program Adı : Sayısal İletişim Sistemleri ve Bilgisayar Ağları Y.L.2.Ögr.
Ders Kodu Ders Adı Ders İçerik TPK
BSS521 Sinyaller ve Sistemler
Sürekli zaman ve kesikli zamanda sinyaller ve sistemler. Türevsel denklemlerle veya fark denklemleri ile tanımlanan sistemler. Doğrusal zamanla değişmeyen sistemlerin evrişimli gösterimi; vuru tepkesi, aktarım işlevi. Fourier serisi. Fourier dönüşümü. Kesikli zaman Fourier dönüşümü. Sistemlerin sıklık bölgesinde çözümlenmesi. Aktarım işlevi gösterimi. Sistemlerin rastgele sinyallere tepkesi. Gürültü, dar bantlı gürültü.
BSS522 Sayısal İletişim Kuramı
Vuru modülasyonu, örnekleme ve nicemleme. PCM. Temel bant vuru iletimi; uyumlu süzgeç, sembollerarası karışma, Nyquist ölçütü. Sinyalin alıcıda çözümlenmesi; büuül olabilielik alıcısı. Bant-geçiren kipleme yöntemleri. M-li kipleme. Spektrum verimliliği.
BSS 523 Sayısal Sinyal İşleme
Ayrık-zaman sinyaller ve sistemler. Fark denklemi gösterimi. Örnekleme, örnek azaltma, aradeğerleme. Z-dönüşümü tekrarı. Doğrusal, zamanla-değişmeyen sistemlerin dönüşüm çözümlemesi. Ayrık-zaman sistemler için yapılar. Nicemlemenin etkileri. IIR ve FIR süzgeç tasarım teknikleri. Ayrık Fourier dizisi, ayrık Fourier dönüşümü ve hızlı Fourier dönüşümü. İki boyutlu sinyaller ve sistemler.
BSS 651 Olasılık Kuramı ve Olasılıksal Süreçler
Bayes teoremi, rastgele değişkenler, olasılık yoğunluk ve dağılım işlevleri. İlinti ve bağımsızlık. Rastgele değişkenlerin işlevleri. Rastgele süreçler; durağan ve ergodik süreçler. Özilinti, ortak değişinti, izgesel güç yoğunluğu, gürültü ve süzgeçlenmesi, dar-bantlı gürültü, kesikli zamanlı rastgele değişkenler ve sinyaller. Çevrimsel-durağan (cyclostationary) süreçler.
BSS652 Sezim ve Kestirim Kuramı
Hipotez testleri, Parametre kestirimi : Bayes kestirimi, Rasgele olmayan parametre kestirimi. Rasgele süreçlerin seri gösterimi. Genel Gauss problemi. Bilinen sinyallerin beyaz ve beyaz olmayan Gauss gürültüsü içinde sezimi ve kestirimi. İstenmeyen parametreleri olan sinyallerin sezimi.
BSS653 Sayısal İletişim I
Sayısal kiplenim yöntemleri; M-li ASK, M-li PSK, M-li FSK ve M-li QAM. Kipleyici ve kip çözücü. Bit hata olasılığı hesaplamaları. Çok taşıyıcılı sistemler. OFDM; taşıyıcılararası ve sembollerarası karışma, çevrimsel önek. "Water-filling" algoritması. Yayılı izge yöntemleri; frekans atlamalı ve doğrudan dizgeli (direct sequence) sistemler. Menzil, çoklu erişim, karıştırma ve dinlenebilme (interception) başarımı. CDMA; tek-kullanıcı ve çok kullanıcı çözümleme.
BSS654 Sayısal İletişim II
Sönümlenme; frekans seçmeli ve frekans seçmesiz sönümlenme. Hızlı ve yavaş sönümlenme. Gölgelenme. Gezgin iletişim kanallarının betimlenmesi. Sönümlenme ve gölgelenmenin bit hata olasılığına etkileri. Çeşitleme (diversity); alıcı ve verici çeşitlemesi. Birleştirme yöntemleri; seçici, eşit-kazançlı ve büyül oranlı birleştirme. Kip çözümü öncesi ve sonrası birleştirme. Çoklu erişim. Düpleksleme, TDD, FDD ve CDD. Çoklu erişim protokolleri; FDMA, TDMA, CDMA, ALOHA, CSMA, ISMA, andaçlı halka (token-ring), sorgulama (polling). Sönümlenmenin etkin veri hızına etkisi. Trafik modelleri ve trafik hesaplamaları.
BSS655 Bilişim Kuramı ve Kodlama
Kaynak entropisi. Bilginin ve bilgi kaynakları. Bilgi kaynaklarının kodlanması. Shannon teorileri. Kanal hataları. Karşılıklı bilgi (mutual information). Kanal kapasitesi. Hamming uzaklığı. Kanal kodlama yöntemleri; blok kodlama, evrişimli kodlama, türbo kodlama, düşük yoğunluklu parite kontrol kodları. Kafes-kodlamalı kiplenim.
BSS656 İstatistiksel Sinyal İşleme
Olasılık ve olasılıksal süreçlerin gözden geçirilmesi. Bayes kestirim kuramı. Büyül olabilirlik kestirimi. En az kareler kestirimi. Wiener ve Levinson süzgeçleri. Kalman süzgeçleri.
BSS657 Veri İletişimi
Veri iletişim ağlarına giriş: iki telli açık hatlar, burgulu hatlar, koaksiyel kablo, fiber optik, mikrodalga gibi iletişim ortamlarının gözden geçirilmesi. Sinyal tipleri: RS232C/V. 24, 20 mA akım döngüsü, RS-422/V.11, modem sinyalleri, modülasyon, demodülasyon, melez modülasyon yöntemleri. OSI fiziksel katmanı arabağlaşım standartları. Veri iletişimi, seri-bit iletişmi, haberleşme modları. İletişim modları; asenkron iletişim, senkron iletişim. İletişim hata kontrolu, akış kontrolu, haberleşme protokolleri, iletişim kontrol devreleri, saat (bit) senkronizasyonu. Hata tespit etme yöntemleri. Veri link protokoleri: eko kontrol, otomatik tekrar istemi, durgun RQ sürekli RQ, geri-git-N, ardışıl sayılar, X-ON/X-OFF, pencere mekanizması, link yönetimi.
BSS658 Bilgisayar Ağları
Ağ türleri; LAN,WAN ve MAN, IEEE 802.11 ve türevleri. Telli ve telsiz iletişim. Çoğullama (multiplexing); paket ve devre anahtarlaması ve uygulamaları; çoklu erişim ve erişim protokolleri; ağ planlaması ve işletimi; sinyalleşme; tasarsız ağlar (ad-hoc networks); ağların arabağlaşımı, akıllı ağlar; PSTN; OSI modeli, ISDN; TCP/IP, IP ile ses iletimi, ATM ağları. Bilgisayar ağlarında güvenlik.
BSS661 İleri İletişim Yöntemleri
Sönümlenmeli kanallarda uyarlamalı dengeleme. Uyarlamalı antenler; optimum birleştirme. İleri çoklama (diversity) yöntemleri, çok-girişli çok-çıkışlı (MIMO) sistemler, uzay-zaman kodlaması.
BSS662 Gezgin İletişim Sistemleri
Gezgin iletişimde yayılma ortamı. Sönümlenme ve gölgelenme. Bina içi ve dışında yayılma kaybı. Atmosferinin etkileri. Bitki, ağaç, bina vb. engellerin etkileri. Sönümlenme süresi ve oranının hesaplanması. Sönümlenmenin zararlarını azaltma yöntemleri. Frekans planlaması ve hücre kavramı. Sistem tasarımının temelleri; hücre yapısı, hücre gurubu (cluster), frekans planlaması, baz istasyonu değiştirmesi (handover), güç kontrolu, ortak kanal karıştırması, sektörel antenler, uyarlamalı antenler trafik hesapları. Sistem gürültüsü. Kapsama alanı hesaplamaları; yararlı hizmet alanı. Bazı gezgin iletişim sistemlerinin kısa tanıtımı, GSM, DECT, IS-95. Kişisel iletişim servisi, hava-yer iletişimi, gezgin kullanıcılı uydu haberleşme sistemleri.
BSS663 Sayısal Radyo ve Televizyon Yayıncılığı
Ses ve görüntü sinyallerinin kodlanması ve sıkıştırılması; OFDM; RS ve evrişimli kodlama ve Viterbi kod çözümü JPEG ve MPEG standartları. Görüntü sıkıştırma yöntemleri. Görüntü ve ses sinyallerinin örneklenmesi, kesikli kosinüs dönüşümü (DCT), Hufman kodlaması, koşu uzunluğu (run length) kodlaması. Çerçeve (frame)içi ve çerçevelerarası kodlama. Ses sinyallerinin sıkıştırılması; alt-bant kodlaması. DVB-T, DVB-S, DAB-T ve DAB-S sistemleri ve ilgili standartlar. Link hesapları. Frekans planlaması.
BSS664 Uydu İletişim Sistemleri
Uydu iletişim sistemlerinin temel yapısı. Yer-terminali, antenler, vericiler ve alıcı performansını etkileyen faktörler. Yörünge analizi, ekvatörel, kutupsal ve eğik yörüngeler. Dairesel ve eliptik yörünge. Alçak, orta ve senkron yörüngeler. Uyduların temel yapısı ve özellikleri. Link tasarımı. İletişim ortamı ve dalga yayılmasının link tasarımına etkileri. Analog ve sayısal uydu haberleşme sistemleri. Uydudan TV yayını. UHF, SHF ve EHF uydu iletişim sistemleri. INTELSAT, EUTELSAT ve INMARSAT gibi bazı işletim sistemlerinin kısa tanıtımı. Uydulardan zaman ve konum bilgisinin dağıtılması; GPS sistemi. Gezgin SATCOM sistemleri üzerine örnekler.
BSS665 Uyarlamalı Sinyal İşleme
Ortalama karesel hata başarım yüzeyi. Uyarlanır doğrusal birleştirici. Arama teknikleri ve uyarlanır algoritmalar. En hızlı iniş algoritmaları. Newton ve LMS algoritmaları. Yanlışayar (misadjustment) ve fazla ortalama karesel hata (excess MSE). Paralel modelleme, ters modelleme ve karışma yoketme mimarileri. Örnek uygulamalar. Uyarlanır kafes (lattice) yapısı.
BSS666 Elektronik Harp
Elektronik harbe giriş. Radar sistemlerinin temelleri. EH tehdidi olarak radarlar. Elektronik destek tedbirleri. Elektronik karşı tedbirler. Elektronik karşı-karşı tedbirler. EH sistemlerinin simulasyonu ve başarım analizleri. EH sistemlerinde yeni eğilimler.
BSS667 Radar Sistemleri
Monostatik ve bistatik radar denklemleri. Radar sistemlerinin temel elemanlarının incelenmesi (gönderici, anten, yayılma ortamı, alıcılar ve göstergeler). Hedef sınıfları ve modelleri. Gürültülü ortamlarda hedef belirlenmesi ve kestirimi. Yayılım ortamının karıştırma sinyalleri (clutter) ve çoklu yol (multipath) problemleri. Radar tipleri (CW, MTI, PD). Radar sinyal işlemeye giriş. Belirsizlik fonksiyonu. Darbe sıkıştırılması ve sinyal şeklinin tasarımı.
BSS668 Konuşma İşleme
Konuşma sinyalinin temel özellikleri. Nicemleme. Özellik çıkarma. Konuşma sinyalinin modellenmesi. Saklı Markov modelleri. Konuşma tanıma, sentezleme ve kodlama teknikleri.
BSS669 Görüntü İşleme
Sayısal görüntü temelleri. Görüntü dönüşümleri: FFT, DCT, vb. Görüntü iyileştirme: histogram değiştirme, görüntü yumuşatma, keskinleştirme. Görüntü düzeltme. Kodlama. Ayrıştırma. Gösterim ve tanımlama.
BSS691 Bitirme Projesi
Bir dönemlik proje çalışması. Çalışma sonuçları bir rapor halinde sunulacaktır.
BSS695 Seminer
Öğrenci danışmanı ile birlikte seçeceği bir konuda yaptığı çalışmayı dönem sonunda bir jüri önünde savunacaktır.
