TARİH ANABİLİM DALI
DOKTORA
Bilim Dalı Başkanı : -
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Ali İhsan GENCER
- PROGRAMIN İLİŞKİLİ OLDUĞU BÖLÜM VE FAKÜLTE
TARİH ANABİLİM DALI / EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Ali İhsan GENCER
Fakülte Dekanı : Prof. Dr. Korkut Tuna
- OKUTULAN DERSLER VE İÇERİKLERİ
Programda kredisiz olarak yer alan Seminer dersinde, öğrencilerden ilgilendikleri konular hakkında ya da belli bir konu üzerinde seminer hazırlamaları istenir. Bu konular bütün öğrenciler ve öğretim üyeleri ile birlikte tartışılır.
- ESKİ ANADOLU'NUN JEOPOLİTİK VE SOSYOPOLİTİK YAPILANMASI I-II
İki yarıyıl boyunca sürdürülen bu temel ders, her öğrencinin ilgi alanlarındaki konularla da bağdaştırılarak pekiştirilmektedir. Birinci yarıyılın başında genel anlamda " Sosyopolitik ", "Jeopolitik, "Jeostratejik " gibi kavramların bilimsel içerikleri örneklerle tanımlandırılmakta, bu ön çalışmaları takiben, Eskiçağ!daki Türkiye topraklarının yukarıdaki kavramlar ve kültürler birlikteliği olarak ne anlama geldikleri'vurgulanmaktadır; şöyle ki, bu topraklar bir taraftan Karadeniz ülkesidir, Güneybatı Avrupa, başka deyişle Balkan ülkesidir, diğer taraftan bir Kafkas ülkesidir. Bunların yanı sıra bir Ortadoğu, Yakındoğu, Mezopotamya ve de tüm genişliğiyle bir Akdeniz ülkesidir. Eskiçağdan günümüze Anadolu'nun hemen her dönemde çeşitli nedenlere dayanan ya da dayandırılan "vazgeçilmezliği" bu dersin kimliğinin teme öğeleridir.
- ANADOLU DEMİR ÇAĞI UYGARLIKLARINDA SULAMA TESİSLERİ
Özellikle Urartu Sulama Tesisleri üzerinde durulmaktadır. M.Ö. I. bin yılda güçlü bir krallık olarak ortaya çıkan Urartu'ların gelişmesinde bölgede yer alan zengin su kaynaklarının rolü büyük olmuştur. Tarımsal alanları düzenli bir şekilde sulamak ve suyu halka sistemli bir şekilde dağıtmak amacıyla Urartular Baraj, gölet, kanal gibi sulama tesisleri inşa etmişlerdir.Bugün bile bazılarının hala varlıklarını devam ettirdikleri sulama tesisleri Urartu Krallığı'nın bölgenin topoğrafik ve iklimsel koşularıyla nasıl mücadele ettiğinin en iyi kanıtlarındandır. Bu yüzden Urartular Dünyanın en büyük Hidrolik Uygarlığını oluşturmuşlardır.
- YAZILI KAYNAKLARA GÖRE ANADOLU�NUN KOMŞU BÖLGELERİYLE OLAN TİCARİ İLİŞKİLERİ (M. Ö. II. BİN YIL)
Anadolu'nun özellikle Mezomotamya ile olan ticari ilişkileri daha erken dönemlere inmekle beraber sistemli ve kapsamlı ticari ilişkileri daha çok M.Ö. II. Bin yılın başlarında olmuştur. Assur Koloni Çağı olarak adlandırılan dönemde Anadolu ile Mezopotamya arasında ticari ilişkiler yoğunlaşmıştır. Anadolu'ya en çok getirilen malların başında kalay gelmekteydi. Kalayın Anadolu'ya yoğun olarak girmesiyle Anadolu'da bronz endüstrisi gelişmiş ve Merkezi Krallıkların kurulmasına neden olmuştur. Bu dönemde Kültepe / Kaneş gibi dünyanın ilk uluslar arası ticaret merkezleri Anadolu'da kurulmuştur. Assur ve Hitit yazılı belgeleri yapılan ticaret ile ilgili önemli bilgiler vermekte. Bu çerçevede yine dönemin toplumsal yapısındaki değişmeler yazılı belgelerden izlenebilmektedir.
- ESKİ ÖNASYA'DA KİMMERLER VE İSKİTLER I-II
Bu temel konu gerçek anlamda Eskiçağ dünyasındaki Türk kültür ve arkeolojik kimliğinin çağdaş yazılı kaynakların eşliğinde sunulmasıdır. İlk Yarıyılda M.Ö. 4. binyılları aşan "Kurgan" kültürlerinin genel tanımı ve Çin'den, Sibirya'dan Tuna boylarına kadar uzanan bozkır kültürlerinin karakteristikleri tanıtılmaktadır.
- ANTİK DÜNYADA KURUMLAR VE DEVLET YAPISI I-II
Günümüz politik kuramlarına ve yönetim biçimlerine yol göstermiş demokrasi, mahkeme, meclis gibi kavramlar, antik Yunan ve Roma dünyasında ortaya atılmıştır. Yuna şehir devletlerinde ve Roma'da yasama, yürütme ve yargı organları, memuriyetler ve görevleri bu dersin başlıca konularını oluştururlar. Ayrıca oligarşi, demokrasi yada krallık gibi çeşitli yönetim biçimlerinin antik çağda nasıl uygulandığı anlatılmakta ve tartışılmaktadır.
- ROMA İMPARATORLUK DÖNEMİ ANADOLU KENT SİKKELERİ
Roma İmparatorluğu döneminde Anadolu'daki kentler tarafından basılmış olan bronz sikkeler ele alınmaktadır. Bu dönemde basılmış olan sikkelerin arka yüzlerindeki yazı ve tasvirler, söz konusu sikkeleri basan kentlerin toplumsal, ekonomik, dinsel, kültürel ve sanat yaşamlarına ışık tuttuğundan, tarihsel çalışmalarda önemli bir kaynağı teşkil etmektedir.
- ANADOLU'DA TANRILAR VE KÜLTLER I-II
Anadolu'nun dini yapısı ve tapınılan tanrılar bu dersin konusunu oluşturur. Antik çağ kültlerinin tarihöncesi ve M.Ö. II. binyıl kültleri ile olan ilişkileri ve bunların devamlılığı, Anadolu'da tapım gören tanrılar, ritüeller , Anadolu'da Yahudiler ve Hıristiyanlar, imparator kültü gibi çeşitli konuların yanı sıra, bunlarla ilgili yazıt ve kalıntılar (tapınak, sunak, kabartma vb.) da incelenmektedir
- ESKİ YUNAN KENT DEVLETLERİ I-II
Akdeniz dünyasının nerdeyse tamamına yayılmış Yunan şehirlerinin kuruluşları, tarihçeleri, ekonomileri ve kültleri ele alınmakta, aynı zamanda şehirlerin mimari özellikleri ve sanatları da incelenmektedir.
Yüksek Lisans Semineri'nde olduğu gibi burada da bilimsel araştırma tekniklerinin uygulanabilmesi amacıyla öğrencinin araştırma yapma pratiğinin arttırılması amaçlanmaktadır.
Ortaçağ Tarihi için en önemli kaynak dillerinden biri olan Arapça'nın kelime ve cümle bilgisi hakkında bilgiler verilmekte, daha sonra da basit metinler üzerinde durulmaktadır.
- SELÇUKLU DEVLETİ TEŞKİLATI
Ortaçağın en gelişmiş devlet teşkilâtlarından biri olan Selçuklu teşkilâtı idarî, askerî, ekonomik ve kültürel anlamda incelenmekte, bu teşkilâta esas olan kurumlar geniş bir şekilde ele alınmaktadır.
- ÇELEBİ MEHMED DEVRİ OSMANLI TARİHİ I-II
Ankara Savaşı sonrasında dağılan Osmanlı Devleti'ni tekrar toparlayan Çelebi Mehmet'in diğer taht iddiacısı olan kardeşleriyle yapmış olduğu mücadeleler ve Osmanlı tahtına geçme süreci anlatılmaktadır. Çelebi Mehmet'in padişah olduktan sonra diğer beylikler ve Bizans ile olan münasebetleri ve mücadeleleri hakkında bilgiler verilmektedir.
- TÜRK TARİHİNİN BİZANS KAYNAKLARI
11. yüzyıldan itibaren Bizans ile direkt ilişki içine giren Büyük Selçuklular ve daha sonra Türkiye Selçukluları hakkında Bizanslı tarihçiler tarafından yazılan eserler ve bu eserleri kaleme alan tarihçiler hakkında bilgiler verilmektedir. Türkiye Selçuklu Devleti'nin yıkılıp yerine Anadolu Beylikleri'nin kurulması sonrasında başlayan Bizans-Beylikler münasebetleri hakkında bilgi veren Bizans kaynakları incelenmektedir.
- BİLİMSEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ
Tarih malzemesi toplamanın metodları , arşiv ve kitabî kaynaklardan yararlanma usulleri, fiş tutma, özet çıkarma teknikleri, araştırmanın yazımı sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar, dipnot gösterme ele alınmaktadır.
- XV. YÜZYIL OSMANLI TARİHİ KAYNAKLARI
Osmanlı tarihçiliğinin doğuşu, ilk Osmanlı kaynaklarının problemleri, ilk devir Osmanlı tarihini ele alış biçimleri ve metinlerin özellikleri ele alınmaktadır.
- XVI. YÜZYIL OSMANLI TARİHİ KAYNAKLARI
Osmanlı tarihinin gelişme dönemindeki tarih literatürü konu edilmekte zengin bir muhteva kazanan tarihçiliğin mahiyeti, çeşitliliği, ve global bir tarih düşüncesine sahip müellifler üzerinde durulmaktadır.
- XVI. YÜZYILDA OSMANLILAR VE BATI DÜNYASI
İmparatorluk sürecine giren Osmanlı devletinin XVI. Yüzyılda üstlendiği tarihî ve siyasî misyon, Avrupadaki gelişmelerde oynadığı rol ve Avrupa devletler muvazenesinde nasıl bir denge unsuru olduğu konuları işlenmektedir.
- OSMANLI DEVLETİNİN TEŞEKKÜLÜ VE ANADOLU TÜRKMEN DÜNYASI
Osmanlı Devleti'nin kuruluş yıllarında Anadolu'nun durumu, Selçuklular'ın siyasî çöküşleri sonrası ortaya çıkan Türkmen devletleri arasında Osmanlıların yeri, uç dünyasının sosyal ve etnik yapısı ele alınmaktadır.
- XV-XVI. YY'DA OSMANLI DİPLOMASİ TARİHİ
Venedik, Dubrovnik ve Fransa ile olan Akdeniz'deki ilişkilerin nasıl gerçekleştiği, ahidnameler örneğine göre uygulamalar incelenmektedir.
- XV-XVI. YY'DA COĞRAFİ KEŞİFLER VE HİND DENİZİNDE OSMANLILAR
Coğrafî keşifler çerçevesinde Afrika'nın dolaşılmasının sebep ve etkileri, Hind Denizlerine ulaşan Osmanlıların hakimiyet mücadeleleri, Hindistan'a düzenlenen seferler, Uzakdoğu sultanlıkları ile ilişkiler anlatılmaktadır.
- XVI-XVII. YÜZYILLARDA OSMANLI DENİZCİLİĞİ
Bir deniz imparatorluğu haline gelen Osmanlıların XVI-XVII. Yüzyıllardaki deniz faaliyetleri ve tersane organizasyonu konuları ele alınmaktadır.
- XVI-XVII. YÜZYILLARDA OSMANLI DENİZCİLİĞİ
Bir deniz imparatorluğu haline gelen Osmanlıların XVI-XVII. Yüzyıllardaki deniz faaliyetleri ve tersane organizasyonu konuları ele alınmaktadır.
- OSMANLI COĞRAFYA KAYNAKLARI (XV.-XVII. YÜZYILAR)
XV.-XVII. Yüzyıllarda önemli coğrafya eserleri ortaya koyan Pirî Reis, Evliya Çelebi, Katip Çelebi ve Aşık Mehmed gibi Osmanlı coğrafyacıları tanıtılarak bunların eserlerinin nitelikleri hakkında bilgi verilecektir.
- OSMANLI COĞRAFYA KAYNAKLARI ÜZERİNE İNCELEMELER
Osmanlı coğrafya yazıcılığının etkilendiği kaynaklar ve bunların etkisinde yazılan eserler tanıtılacaktır. Bunlardan günümüzde kütüphanelerde bulunanlar üzerinde tahlilî incelemeler yapılacaktır.
Yakınçağ Osmanlı Tarihi üzerinde yapılan seminer çalışması ve hazırlanan seminer ödevi ile bir bilimsel çalışmanın bir nevi ön hazırlığı yaptırılmaktadır.
- BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAZMA TEKNİKLERİ
Tarih malzemesi toplamanın metodları , arşiv ve kitabî kaynaklardan yararlanma usulleri, fiş tutma, özet çıkarma teknikleri, araştırmanın yazımı sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar, dipnot gösterme ele alınmaktadır. Yapılan uygulamalı çalışmalar ile konunun daha iyi anlaşılmasına çalışılmaktadır.
- TARİHİ METİNLER ÜZERİNDE İNCELEME VE ARAŞTIRMA METODU
Yakınçağ Osmanlı tarihi açısından birinci dereceden önemli kaynak niteliğinde olan başta Osmanlı Arşivindeki belgeler olmak üzere ATESE ve diğer arşiv belgelerinin değerlendirilmesi yolları, arşiv malzemesini tasnif ederek kullanıma hazır hale getirme gibi hususlar üzerinde durulmaktadır.
- OSMANLI DEVLETİNDE FİKİR HAREKETLERİ
Osmanlı Devleti'nde 1839 Tanzimat Fermanı'nın ilanından sonra ortaya çıkan ve etkisini hissettiren fikir hareketleri ve önde gelen temsilcileri üzerinde durulmaktadır. Bu çerçevede konu ile ilgili ödev mahiyetinde çalışmalar yaptırılarak, hazırlanan çalışmalar araştırmacı tarafından savunulmakta ve ilmî tartışma usulü dahilinde ortaya konulan çalışma savunulmaktadır.
- YAKIN DÖNEMDE OSMANLI VE AVRUPA DEVLETLERİ ARASINDA YAPILMIŞ ANTLAŞMALAR
Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyıl ile 20. yüzyılın ilk çeyreğinde başta siyasî olmak üzere çeşitli Avrupa Devletleri ile ekonomik ve askerî mahiyette imzaladığı antlaşmalar üzerinde durulmaktadır.
- OSMANLI GAYRİMÜSLİMLERİ: "MİLLET SİSTEMİ"
Millet sisteminin Osmanlı Devleti'nin klasik döneminden itibaren oluşturulmuş bir yapılanma olarak devlet yönetimi açısından önemi üzerinde durulmakta ve özellikle 19. yüzyılda, Tanzimat Fermanı'nın ilanından sonra sistemin geçirdiği yapısal ve hukukî değişiklikler üzerinde durulmaktadır. Bu bağlamda konu hakkında ödev çalışmaları da yaptırılmaktadır.
- OSMANLI DEVLETİ'NİN KUZEY AFRİKA SİYASETİ
Osmanlı Devleti'nin Cezayir-i Garp denilen bölge ile olan ilişkilerinin özellikle 19. yüzyıldaki durumu incelenmektedir. Bu bakımdan başta Fransa olmak üzere İtalya, İngiltere ve diğer Avrupa ülkelerinin bölgeye bu dönemde yaklaşımları ele değerlendirilmekte, Trablusgarp , Tunuz, Fas ve Cezayir ile Osmanlı Devleti arasındaki siyasî münasebetler ve Osmanlı Devleti'nin Avrupa sömürgeci güçleri karşısında konu hakkında takip ettiği politika ele alınmaktadır.
- BALKANLAR'DA MİLLİYETÇİLİK HAREKETLERİ
Bilindiği gibi Balkanlar Osmanlı Devleti'nin esas yayılma ve büyüme alanı olmuştur. 19. yüzyılda, özellikle 1789 Fransız Devrimi'nin getirdiği milliyetçilik rüzgarı ve beraberindeki fikir hareketleri çerçevesinde Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'da yaşayan çeşitli toplumları da millî bilince sahip olmaya başlamışlardır. Şüphesiz diğer Avrupa Devletleri'nin, Napolyon'un takip ettiği siyaset gibi, Osmanlı Balkanlar'ında milliyetçiliğin yaygınlaşmasında etkisi olmuştur. Söz konusu derste bütün bu olaylar ele alınmakta ve kapsamlı bir değerlendirmeye gidilmektedir.
- OSMANLI-İTALYA İLİŞKİLERİ VE TRABLUSGARP
İtayla millî birliğini tamamlayarak bir devlet olduktan sonra, geç kaldığını düşündüğü sömürgecilik yarışında kendi "hak ettiği" payı almak için hep fırsat kollama eğilimi içinde olmuştur. Bu sırada en büyük gözdesi de Osmanlı Devleti'nin kuzey Afrika toprakları idi.
Bu derste Osmanlı Devleti ile İtalya'yı 19. yüzyılda karşı karşıya getiren Trablusgarp Savaşı'nın öncesi ve sonrasında yaşanan siyasî gelişmeler üzerinde durulmakta, savaşın alanı, sonuçları ve iki devletin geleceği üzerinde, I. Dünya Savaşı bağlamında yarattığı etki ele alınmaktadır.
- BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAZMA TEKNİKLERİ
Bu derste öğrencilere bilimsel araştırma yapma ve tez yazma konusunda başlıca ölçüt ve yöntemler öğretilmektedir. Dersin içeriği:
1. Bilimsel araştırma ve yayınlarda nesnellik ölçütleri;
2. Bilimsel eleştiri yapma yöntemi;
3. Bilimsel rapor hazırlama yöntemi;
4. Bilimsel makale yazma yöntemi;
5. Tez yazımında önemli hususlar anlatılır.
- CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK SİYASİ HAYATI
Bu derste 1923 sonrasında Türkiye'deki siyasi gelişmeler anlatılmaktadır. Dersin içeriği:
1. Türk tarihindeki Meclis geleneği;
2. Milli Mücadele öncesi Anadolu'da yerel kongreler;
3. I. TBMM'nin açılması, mahiyeti, faaliyetleri;
4. Teşkilât-ı Esasiye kanunu'nun değerlendirilmesi;
5. Cumhuriyetin ilânı;
6. Cumhuriyetin ilk yıllarında siyasi hayat ve halkın yönetime katılımı.
- TARİHİ METİNLER ÜZERİNDE UYGULAMALAR
Bu derste Osmanlıca tarihi metinlerle çalışma yöntemi öğretilerek Türkiye Devlet Arşivleri tanıtılmakta ve uygulamalı çalışmalar yapılmaktadır.
- MİLLİ MÜCADELE TARİHİ TAHLİLLERİ
Bu derste 1919-1923 yılları arasında Anadolu topraklarında sürdürülen Milli Mücadele konusunda incelemeler yapılmaktadır.
Dersin içeriği:
1. Anadolu ve Rumeli'de İşgallere Karşı Direniş Fikrinin Ortaya Çıkışı;
2. Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin Kurulması;
3. Mustafa Kemal, Ali Fuat, Kâzım Karabekir Gibi Ordu Mensuplarının Silâhlı Direnişle İlgili Fikirleri;
4. Mustafa Kemal Paşa'nın Anadolu'ya Gönderilmesi;
5. Kongreler Dönemi (Erzurum - Sivas Kongreleri);
6. Kuva-yı Milliye'nin Ortaya Çıkışı;
7. Sakarya Savaşı;
8. Büyük Taarruz ve Mudanya Mütarekesi konuları incelenmektedir.
- ATATÜRK VE SOSYAL DEĞİŞME
Bu dersin konusu, Atatürk döneminde yapılan inkılapların etkisiyle Türk toplumda meydana gelen sosyal değişmelerdir.
Dersin içeriği:
1. Atatürk'ün Tarih, Dil ve Devlet Anlayışı;
2. Cumhuriyet İdeolojisini Yerleştirme Çabaları;
3. Devlet Yönetiminde Gerçekleştirilen Düzenlemeler;
4. Halkevlerinin ve Halkodalarının Çalışmaları;
5. Kadro Hareketi;
6. Atatürk'ün 1923-38 Yılları Arasında Gerçekleştirdiği İşlerin Değerlendirilmesi konuları anlatılmaktadır.
- ATATÜRK DÖNEMİ İKTİSAT POLİTİKASI
1. Atatürk'ün İktisadî Bağımsızlık Anlayışı ve Bunun Milli Mücadele Döneminde Uygulanması;
2. Milli Mücadele Dönemi İktisadî Durumu;
3. İzmir İktisat Kongresi;
4. Lozan'ın İktisadî Açıdan Önemi ve Kapitülasyonların Kaldırılması;
5. Teşvik-i Sanayi Kanunu ve Kalkınma Çabaları konuları anlatılmaktadır
- CUMHURİYET DÖNEMİ EĞİTİM HAREKETLERİ
Bu ders, 1923'te kurulan yeni Türkiye devletinin benimsediği eğitim siyasetleri ve etkileri konu edinmektedir.
Dersin içeriği:
1. Milli Mücadele dönemi eğitim politikalarının hedefleri;
2. Birinci Heyet-i İlmiye;
3. Sevr ve Lozan'ın eğitim politikaları açısından değerlendirilmesi;
4. Eğitimde merkezi yönetimin güçlendirilmesi;
5. Tevhid -i Tedrisat ve Türkiye Cumhuriyeti için önemi.
- 20. YÜZYIL TÜRK-RUS İLİŞKİLERİ
Bu dersin konusu 20. yüzyıl boyunca Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki ilişkilerdir.
Dersin içeriği:
1. Türk-Sovyet İlişkileri ve 17 Aralık 1925 Tarihli Dostluk ve Saldırmazlık Antlaşması;
2. Silâhsızlanma Konferansları ve Türkiye;
3. Boğazlar Meselesi ve Montrö Sözleşmesi;
4. II. Dünya Savaşı Öncesinde Sovyet dış politikaları ve Türkiye
5. II. Dünya Savaşı sonrası Türk-Rus ilişkileri.
- BİLİMSEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ
Bilimsel araştırma teknikleri nelerdir.Kütüphane,arşiv ve diğer yazılı kaynaklar ile görüntülü ve sesli kaynaklardan faydalanma teknikleri teferruatlı bir şekilde anlatılmaktadır.Ayrıca kaynakların tenkidi,tahlili ve değerlendirilmesi ile ilgili usuller ve yöntemler anlatılmaktadır
- HUN İMPARATORLUKLARI
Bu dersimizde Asya Hunları ,Batı (Avrupa) Hunları ve Orta-Doğu Hunları anlatılmaktadır.Teferruatlı olarak da bu devletlerin kuruluşu,coğrafi konumu,siyasi,sosyal ve ekonomik yaşantısı ile devlet ve ordu teşkilatları incelenmektedir. Hunların Türk kültür ve teşkilatına kazandırdığı önemli noktalar vurgulanmaktadır.
- TÜRK-BULGAR DEVLETLERİ
Türk-Bulgar devletinin kurulma aşaması,Büyük Bulgar devleti ve bunun yıkılmasından sonra yerine kurulan Tuna ve İtil Bulgar devletlerinin siyasi,ekonomik,sosyal ve kültürel yapıları incelenerek devlet ve ordu teşkilatı anlatılmaktadır.
Timur'un doğumu,şahsiyeti, kişiliği. Timur öncesi ve sonrası Orta Asya'nın durumu.Timur'un devletini kurması ve teşkilatlandırması,ordunun yapısı anlatılmaktadır
