TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI
DOKTORA
Bilim Dalı Başkanı : -
Anabilim Dalı Başkanı: Prof. Dr. Mustafa ÖZKAN
- Programın İlişkili Olduğu Bölüm ve Fakülte
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI / EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Bölüm Başkanı : Prof. Dr. Mustafa ÖZKAN
Fakülte Dekanı : Prof. Dr. A. Korkut TUNA
- Okutulan Dersler ve İçerikleri
1. DOĞU TÜRKÇESİ ÇAĞDAŞ METİNLER
Ders İçeriği:
Doğu Türkçesi (Uygur Grubu) Çağdaş Türk dillerinden seçilmiş çeşitli metinler okunur. Çeşitli çağdaş eserlerden seçilmiş metinler kullanılarak gramer özellikleri ayrıntılarıyla incelenir.
2. DOĞU TÜRKÇESİ KAYNAK ESERLER
Ders İçeriği:
Bu dersin konusu Doğu Türkçesi (Uygur Grubu) Türk dillerinin kaynak eserleridir. Bazı önemli kaynak eserlerin yazarları, yazmaların nüshaları,bunlar üzerinde yapılan yayınlar ve çalışmalar bu derste işlenir
3. KARIŞIK DILLI ESERLER
Ders İçeriği:
Türkçenin tarihi yazı dillerinin kaynakları arasında karışık dil özelikleri içeren bazı önemli eserler vardır.Bunların yazarları,coğrafi bölgeleri,yazmaların nüshaları,bunlar üzerinde yapılan yayınlar ve araştırmalar bu derste işlenir.
4. KARIŞIK DİLLİ METİNLER
Ders İçeriği:
Bu derste Orta Türkçe dönemindeki Mukaddimetü'l - Edeb , Kısasu'l -Enbiya, Nehcü'l - Feradis vb. eserlerden seçilmiş metinler okunur ve karışık dil özellikleri incelenir.
5. KUZEY-BATI TÜRK YAZI DİLLERİ
Ders İçeriği:
Kuzey-Batı (Kıpçak) grubunda bulunan yazı dilleri bu dersin konusu olarak işlenir. Bunlardan herhangi birinden metinler okunur ve dil özellikleri incelenir.
6. OĞUZ GRUBU TÜRK LEHÇELERİNİN MORFOLOJİSİ
Ders İçeriği:
Bu dersin ana konusu Oğuz grubu lehçelerini morfolojik olarak incelemek ve birbirleriyle karşılaştırmaktır. Bu lehçeler, Türkiye Türkçesi, Azeri Türkçesi ve Gagavuz Türkçesi'dir.
7. ESKİ TÜRK ŞİİRİ
Ders İçeriği:
Türklerin, İslam dinini kabullerinden önce ürettikleri manzum metinlerin hem edebi hem de dil nitelikleri bu dersin ana konusudur.
8. ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNİN MESELELERİ
Ders İçeriği:
- Bu derste EAT'nin Eski Türkçeden ve Türkiye Türkçesinden ayrılan yönleri, EAT yazı dilinde yeni oluşan özelikler üzerinde durulmaktadır.
- Özellikle EAT'nin belirgin özellikleri olarak görülen i> e değişimi, yuvarlaklaşma eğilimi, ünlü uyumlarındaki farklılıklar, yazım özellikleri, söz diziminde görülen gelişmeler, dönemin özgün metinlerine dayalı olarak ele alınmaktadır.
9. METİN İNCELEME YÖNTEMLERİ
Ders İçeriği:
- Tarihsel metinlerin yayıma hazırlanma yöntemleri üzerinde durulmaktadır.
- Birden fazla yazma nüshası bulunan metinlerin yayıma hazırlanırken nüshaların tanıtılması
- Nüshalar arasındaki farkların gösterilmesi
- Nüshalardan hangisinin yayıma esas alınacağı gibi hususlar uygulamalı olarak ele alınmaktadır.
10. MUKAYESELİ TÜRKİYE TÜRKÇESİ MORFOLOJİSİ
Ders İçeriği:
- Eski Anadolu Türkçesi ile yazılmış metinleri okumak,
- Metinlerde geçen arkaik kelime ve eklerin tanıtımını yapmak,
- İlgili kelimelerin geçirdiği yapı özelliklerini günümüz Türkçesiyle mukayeseli olarak, bütün değişimleriyle incelemek.
11. TÜRKÇENİN FONETİĞİ
Ders İçeriği:
- Fonetik ve fonoloji
- Ses organları ve ses telleri
- Ses oluşumu ses birimi
- Ses değişmeleri
- Ses düşmesi ve ses türemesi
- Türkçenin fonetiğinin gelişmesi
- Metinler üzerinde mukayeseli incelemeler
12. TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE CÜMLE TİPLERİ
Ders İçeriği:
- Türkiye Türkçesi dönemine ait metinlerden hareket ederek yapı ve anlam bakımından cümle çeşitlerini saptamak.
- Ortaya çıkan cümle tiplerini yapı ve anlam yönünden sınıflandırmak.
- Farklı cümleler yapı bakımından incelenir.
13. KLASİK OSMANLI TÜRKÇESİ METİNLERİ
Ders İçeriği:
- Osmanlı Türkçesi'nin, içerisindeki Arapça ve Farsça unsurların yoğunluğu bakımından birbirinden farklı dönemleri olmuştur.
- Klasik devir 16. yüzyıldan 19. yüzyılın ortalarına kadar devam eden devredir.
- Arapça ve Farsça unsurların en yoğun olduğu bir dönemdir.
- Bu dönemde Zati, Fuzuli, Baki, Nef'i , Naili, Nabi gibi pek çok şair ve yazar yetişmiştir.
- Bu dönemde yetişen şair ve yazarların eserlerinden seçilen metin örnekleri üzerinde uygulamalı çalışmalar yapılmaktadır.
14. ANLAM BİLİMİ
Ders İçeriği:
- Anlam Bilimin konuları ve kaynakları
- Anlam çözümlemesi
- Anlam daralması
- Anlam değişmesi
- Anlam genişlemesi
- Anlam iyileşmesi ve anlam kötüleşmesi
- Anlam kayması
- Anlam olaylarını metinlerdeki örnekleri incelenir.
15. XV- XVII. YÜZYIL AZERİ EDEBİYATI
Ders İçeriği:
İlk Azeri Türkçesi Metinleri;15.Yüzyılda Azeri Türkçesi ve Edebiyatı; Hatayi ve şiirleri; 16.yüzyılda Azeri Edebiyatının gelişimi, Fuzuli ve eserleri; 17.Yüzyılda Divan şiiri Halk şiirinin yanında sönük geçer. Halk ve Divan şiiri üzerinde durulur.
16. KLASİK TÜRK EDEBİYATI POETİKASI
Ders İçeriği:
Klasik Türk Edebiyatı şairleri belli kalıplarla eser vermekle beraber hemen her şair kendi orijinal üsluplarını eserlerine yansıtmışlardır. Şairler divanlarında şiir ve şairi çok değişik benzetmelerle tarif etmişlerdir. Şairlerin kendi şiir görüşleri de zaman zaman şiirlerinde ifade edilmiştir. Şairlerin şiir ve şair hakkındaki görüşleri, şiir ve şaire bakışları bu dersin konuları arasındadır.
17. ESKİ TÜRK EDEBİYATINDA MESNEVİLER
Ders İçeriği:
Eski Türk Edebiyatı şiir geleneğinde mesnevilerin önemli bir yeri vardır. İslamiyetin kabulünden hemen sonra yazılan ilk eserlerin daha çok mesnevi tarzında olduğu görülmektedir. Mesnevi bu yüzyıllardaki itibarını hiç kaybetmemiş ve 19.yüzyıla kadar Türk şairleri bu nazım şekli ile pek çok eser vücuda getirmiştir. Bu eserlerin incelenmesi Türk şiirinin verimlerini öğrenciye öğretmek açısından önemlidir.
18. BELAGAT
Ders İçeriği:
Eski Türk Edebiyatı metinlerinin anlaşılması ve edebi açıdan değerlendirilmesi için gerekli olan bilgi verilmektedir.Belagat,zaman içinde geçirdiği değişim ve gelişim süreci de göz önünde tutularak klasik tasnife uygun olarak ele alınmakta,bununla birlikte günümüz dilbilimi ile birleşen yönlerine de dikkat çekilmektedir.Belagatın günümüz metinlerinin değerlendirilmesi için de kullanılabilir yönleri öne çıkarılmaktadır.Konular özgün bir dille sunulduktan sonra bu sahanın tipik eserlerinden de bazı parçalar okutularak bunlar da tanıtılmaktadır.
19. DİVAN ŞİİRİNDE HİKEMİ TARZ
Ders İçeriği:
Türk edebiyatında başlangıçtan beri var olan hikmet geleneği XVII. yüzyılda ünlü Divan şairlerimizden Nabi ile bir ekol haline gelmiştir. Geleneksel değer ölçülerinin yıpranmasından rahatsız olan şair toplumdaki ahlâkî yozlaşmayı eserlerinde yoğun olarak eleştirir. İnsanın mutluluğu için gerekli olan güzel ahlâkı, adaleti, ölçülü yaşamayı öğütler. Ona göre insan, dünya düzeni ile akıl düzeni arasında denge ve uyum sağladığı takdirde "bilge" bir kişiliğe sahip olabilecektir. Bu yüzden Nabi, mistik ya da duygusal şiir yerine sağduyu ve düşüncenin ağırlıkta olduğu bir şiir anlayışını benimser. Nabi'nin ekol haline gelen bu anlayış Tâlib , Sâbit, Nazîm , Seyyid Vehbî, Sünbülzade Vehbî vb. birçok şairi de etkiler. Derste hikemî anlayış adı geçen şairlerin eserlerinden örneklerle ele alınıp incelenecektir.
20. 15-17.YY ÇAĞATAY EDEBİYATI
Ders İçeriği:
Klasik Çağatay Türkçesi Edebiyatının başlaması ,Ali Şir Nevayi ve Sultan Hüseyin-i Baykara ile Timurluların saraylarında himaye ettiği edibler ;16.Yüzyılda Çağatay Türkçesi Edebiyatı, Babür Şah, Şiban Han, Kamran Mirza gibi şairler ile eserleri; 17.Yüzyılda Çağatay Türkçesi Edebiyatı, Sadıki -i Kitapdar bu dersin konularıdır.
21. TÜRK TASAVVUF EDEBİYATININ BÜYÜK DEVRE VE ŞAHSİYETLERİ
Ders İçeriği:
Bu dersin içeriği şu şekildedir :13 ve 14. yüzyılda Türk tasavvuf edebiyatı,Mevlana,Hacı Bektaş -ı Veli, Gülşehri ,Yunus Emre ve Aşık Paşa;15. yüzyılda Tasavvufi Ekoller,a)Mevlevilik b)Bektaşilik c) Bayramilik ve Hacı Bayram d) Zeynilik ve Zeyneddin -i Hafi; 16.yüzyılın önde gelen tasavvufi şairleri;17.yüzyılda Tasavvuf,İsmail Hakkı Bursevi .
22. TÜRK ŞİİR ÇIĞIRLARI VE SEBK-İ HİNDİ
Ders İçeriği:
Bu derste,başlangıçtan itibaren Klasik Türk Edebiyatı içerisinde teşekkül etmiş şiir çığırları,ekolleri ve üslupları incelenmekte,ayrıca bütün bu üsluplar içerisinde Hint üslubunun yeri ve önemi örnekler ile tahlil edilmektedir.
23. ESKİ TÜRK EDEBİYATINDA SOSYAL HAYAT
