TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS
Anabilim Dalı Başkanı: Prof. Dr. Mustafa ÖZKAN
- Programın İlişkili Olduğu Bölüm ve Fakülte
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI / EDEBİYAT FAKÜLTESİ
Anabilim Dalı Başkanı : Prof. Dr. Mustafa ÖZKAN
Fakülte Dekanı : Prof. Dr. A. Korkut TUNA
- Okutulan Dersler ve İçerikleri
1. 11.YÜZYIL TÜRK ŞİİRİ
Ders İçeriği:
11. yy'da Karahanlı Türkçesinin en önemli eserleri arasında olan Divanü Lugati't -Türk'teki şiirleri incelemek, bu dersin ana konusudur
2. BİLİMSEL ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ
Ders İçeriği:
Bilimsel bir eser (makale veya kitap) hazırlamak için neler yapılması gerektiği anlatılır. Verilen bilgilerin, ödevlerle uygulaması yapılır. Ödevlerdeki yanlışlar düzeltilir, eksikler giderilir
3. BUDİST UYGUR METİNLERİ
Ders İçeriği:
Bu dersin ana konusu, 8. yy.'da Orta Asya ovalarından göç edip, güney-doğu Tarım bölgesinde büyük bir medeniyet kuran Uygurların zengin edebi verimleri arasında yer alan Budist metinlerinin yazı çevrimini yapmak ve onları ses ve yapı bakımından incelemektir .
4. ESKİ TÜRKÇE KAYNAK ESERLER
Ders İçeriği:
Eski Türk dilinin kaynak eserleri incelenir. Her öğrenci en az bir eser seçer, bununla ilgili ayrıntılı bilgiler derler ve bunları sınıfta sunar.Öteki öğrenciler ve dersin hocasıyla bu bilgiler üzerinde tartışır.
5. ESKİ TÜRKÇE METİNLER
Ders İçeriği:
Eski Türk dilinden (8-11 yüzyıllar) çeşitli metinler okunur. Türk dilinin gramer özelliklerinin, bu metinlerde nasıl olduğu incelenir ve bugünkü gramer şekilleriyle karşılaştırılır.
6. MANİHEİST UYGUR METİNLERİ
Ders İçeriği:
Bu dersin ana konusu Tarım bölgesinde yaşayan Uygurların zengin edebi ürünleri arasında olan Maniheist metinlerin yazı çevrimini yapmak ve onları dil ve yapı bakımından incelemektir
.
7. ORTA TÜRKÇE KAYNAK ESERLER
Ders İçeriği:
Orta Türkçenin kaynak eserleri incelenir. Her öğrenci en az bir eser seçer bununla ilgili ayrıntılı bilgiler derler ve bunları sınıfta sunar.Öteki öğrenciler ve dersin hocasıyla bu bilgiler üzerinde tartışılır.
8. ORTA TÜRKÇE METİNLER
Ders İçeriği:
Orta Türkçe'den (12-15. Yüzyıllar) çeşitli metinler okunur. Türk dilinin gramer özelliklerinin bu metinlerde nasıl olduğu incelenir ve bugünkü gramer şekilleriyle karşılaştırılır.
9. TÜRKOLOJİNİN MESELELERİ
Ders İçeriği:
Türkolojinin eski ve yeni her tür sorunu incelenir ve bu sorunlara çözümler aranır. Türkoloji dünyasından önemli yayınlar tanıtılır ve değerlendirilir.
10. TÜRKMEN METİNLERİ
Ders İçeriği:
Bu derste Oğuz lehçeleriyle birlikte Horasan, Gagavuz ve Azerbaycan Türkçeleri üzerinde dil alıştırmaları yapılacak ve bunlar Türkiye Türkçesiyle karşılaştırılacaktır.
11. SEMİNER
Ders İçeriği:
Her öğrenci ilgi duyduğu bir konuda ödev alarak araştırma yapar ve onu sınıfta sunar. Öteki öğrencilerin konuyla ilgili sorularını yanıtlar. Böylece o öğrenci o konuyu hazırlamak ve onu sunmak için gerekli deneyimi kazanır.
12. BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAZMA TEKNİKLERİ
Ders İçeriği:
- Yazma kurallarını genel olarak anlatmak.
- Bilimsel bir yazının taşıdığı şekil ve içerik özelliklerini tanıtmak
Öğrencilere bir konu üzerinde gerekli malzeme toplatarak bilimsel bir yazı yazdırmak
13. DİL BİLİMİ
Ders İçeriği:
- Dil bilimin kısa tarihçesi
- Ana kavramlar ve dil bilimin günümüzdeki uygulama alanları
- Dil bilim okulları
- Fonetik ve fonoloji
- Sözdizimi
- Anlam bilimi
- Sözcükbilim
- Sözlük bilgisi
- Adbilim
- Lehçebilim
14. ESKİ ANADOLU TÜRKÇESİNİN KAYNAKLARI
Ders İçeriği:
- Eski Anadolu Türkçesi döneminde yazılmış mensur ve manzum eserleri yazıldığı tarihleri dikkate alarak tanıtmak.
- Eski ve yeni harfli sözlükleri hazırlanış özellikleri ve kelime kadrosu yönünden tanıtmak.
15. ESKİ METİNLERİN GÜNÜMÜZ DİLİNE AKTARILMASI
Ders İçeriği:
- Transkripsiyon sistemi
- Arap harfli Türkçe eserleri transkribe etme yolları
- Eski dönem metinlerinde görülen yabancı dil öğelerinin Türkçede karşılanma biçimleri ve metin üzerinde incelemeler
- Eski metinleri günümüz Türkçesine çevirme yolları
16. KAZAKÇA
Ders İçeriği:
- Kazak Türkçesinde kullanılan Kiril Alfabesi
- Kazak Türkçesinin ses özellikler
- Kazak Türkçesinin yapı özellikler
- Türkiye Türkçesi ile kazak Türkçesinin karşılaştırılması
- Metinler üzerinde incelemeler
17. KLASİK OSMANLI TÜRKÇESİ GRAMERİ
Ders İçeriği:
- Türkçenin klasik Osmanlı dönemindeki gramer özellikleri
- Osmanlı Türkçesi içinde sık karşılaşılan Arapça kelimelerin yapı özelliklerini 16-19. yüzyıl metinlerinden yararlanarak iyi şekilde öğretmek
- Eski Farsça türemiş ve birleşik kelimelerin yapılarını farklı yüzyıllardan seçilen metinlerden yararlanarak analiz etmek
18. SEMİNER
Ders İçeriği:
- Öğrenciler ilgileri ve eğilimleri doğrultusunda Yeni Türk Dili Anabilim Dalında okudukları bir dersle bir konu seçmekte ve seçtikleri konuyu hazırlayarak sınıfta tartışmaktadırlar.
- Seçilen konular Türkçenin hem tarihsel hem de modern dönemlerini kapsamakla birlikte, seminerler daha çok güncel konular üzerinde yapılmaktadır (yazım sorunu, birleşik kelimeler sorunu, kuralların doğru uygulanması sorunu, yabancı sözcükler sorunu, sözcük türlerinin kullanılışları sorunu vb. .).
- Tarihsel dönemlerde karşılaşılan sorunlar da seminer çalışmalarına konu olabilmektedir.
19. TARİHÎ TÜRK ŞİVELERİ
Ders İçeriği:
- Türklerin 11. yüzyıldan itibaren Orta Asya'nın dışına taşmaları ile Türkçe de 13. yüzyıldan itibaren yeni yazı dilleri halinde oluşmaya başladı.
- Doğu Türkçesi, Batı Türkçesi, Kuzey Türkçesi, Güney Türkçesi adları ile anılan bu şiveler, az çok farklı özellikler taşımakla birlikte, esas olarak Karahanlı Türkçesine dayanmaktadır.
- Bu derste, "Tarihi Türk Şiveleri" diye adlandırılan bu şivelerin ortaya çıkış sebepleri, şive özellikleri, Ana Türkçeden ayrılan yönleri, şivelerin edebi ürünleri üzerinde durulmakta ve metinler üzerinde uygulamalı çalışmalar yapılmaktadır.
20. TÜRK LEHÇELERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI İNCELEMELER
Ders İçeriği:
o Göktürkçenin başlıca ses ve şekil özellikleri
o Uygur Türkçesinin başlıca ses ve şekil özellikleri
o Karahanlı Türkçesinin başlıca ses ve şekil özellikleri
o Harezm Türkçesinin başlıca ses ve şekil özellikleri
o Çağatay Türkçesinin başlıca ses ve şekil özellikleri
o Kıpçak Türkçesinin başlıca ses ve şekil özellikleri
o Çeşitli metinler üzerinde karşılaştırmalı gramer çalışmaları
21. TASAVVUF EDEBİYATI TARİHİ VE METİNLERİ
Ders İçeriği:
Bu derste şu konular işlenmektedir : İslamiyetten önceki Türk Edebiyatı;İslâm medeniyeti ve Türkler, İslamiyetten sonra yazılan ilk eserler; Karahanlı dönemi eserleri, Kudatgu Bilig , Divanü Lugat'it -Türk, Atabetü'l - Hakayık ; Anadoluda başlayan Türk Edebiyatı Mevlana,Sultan Veled ,Yunus Emre, Gülşehri , Aşık Paşa;14.yüzyılda Türk Edebiyatı nazım şekilleri,nazım türleri;15. yüzyıla kadar Türk Edebiyatı'nda mesnevi,15.yüzyıl Türk Edebiyatı mensur ve manzum eserler.
22. ESKİ TÜRK EDEBİYATI ŞİİR ESTETİĞİ
Ders İçeriği:
Bu derste Eski Türk Edebiyatının kendine özgü olan sanat, edebiyat ve şiir anlayışını tespite çalışılmakta ve buradan hareketle klasik edebiyatımızın estetiğine ait kavramlar tahlil edilmektedir. Başlangıçtan en son Klasik Türk Edebiyatı ürününe kadar bütün metinlerin taranması ile birlikte yürütülen derslerde ruh, akıl, güzellik, taklit, yaratma, ontoloji ve epistemoloji kavramları incelenmektedir.
23. METİN TAMİRİ
Ders İçeriği:
Klasik Türk Edebiyatının mahsullerinden bize ulaşan yazma eserlerde zaman içinde bazı yıpranmalar ve tahribatlar neticesinde meydana gelen eksikliklerin çözüm yolları hakkında bilgi verilmektedir. Metinlerdeki eksik bölümler vezin, semantik açı, başka nüshaların kontrolü gibi çeşitli yollarla tamamlanmaya çalışılır. Böylece eserin en doğru şekilde okunması sağlanır.
24. ESKİ TÜRK EDEBİYATININ KAYNAKLARI
Ders İçeriği:
Eski Türk Edebiyatı metinlerinin anlaşılması için gerek dini gerek din dışı bilim dalları bunların edebi metinlerde kullanılan terim ve kavramları, klasik kültürümüzde bilime yaklaşımlar,bilimlerin tasnifi meselesi,yerleşik inançlar,sosyal hayattan metinlere yansıyanlar belli bir sistem içerisinde verilmektedir.Derslerde verilen bilgilerin edebi metinlerde nasıl yer aldığı çeşitli dönemlere ait metinlerde gösterilmektedir.
25. DİVAN VE TEKKE ŞİİRİ MUKAYESESİ
Ders İçeriği:
Bu derste, Tasavvufun Arap ve Fars edebiyatındaki yeri; Orta Asya ve Anadolu'da yazılan ilk eserlere yansıması ve Divan şiirine etkisi; Tekke ve Divan şiirinin varlık ve düşünce anlayışı açısından incelenmesi, nazım şekilleri ve türler bakımından karşılaştırılması; Tasavvuftan yoğun olarak etkilenmiş olan divan şairlerinden örnek şiir ve metinler ele alınacaktır.
26. ESKİ TÜRK EDEBİYATINDA TÜRLER
Ders İçeriği:
Klasik Türk Edebiyatının barındırdığı tezkire,
sahilnameler , şerhler, tarihi eserler, seyahatnameler, dini ve ilmi eserler, vb.. ile divan şiiri nazım şekilleriyle yazılan çeşitli eserler bu dersin konularını teşkil etmektedir.
27. BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAZMA TEKNİKLERİ
Ders İçeriği:
Bilimsel araştırma ve yazma teknikleri ile ilgili yazılmış başlıca eserlerin tanıtılması. Bilimsel araştırmalarda hazırlık, konu seçimi, kaynakların tespiti, bilginin toplanması. Bilimsel bir yazının kaleme alınmasında ve yüksek lisans tezinin hazırlanmasında ve yazımında izlenecek yöntem.
28. MUKAYESELİ DİVAN ŞİİRİ ŞERHİ
Ders İçeriği:
Bu derste Divan şiirinin ürünleri kronolojik bir sıra dahilinde ele alınmakta ve en güzel metinler seçilerek bunlar devir,şahıs ve eser çerçevesinde mukayeseli bir şekilde şerh edilmektedir. Edebi, kültürel, dini, tasavvufi, felsefi ve estetik kavramların zaman içerisinde yüklendikleri anlam değişikliklerinin de izlendiği bu ders semantik ağırlıklıdır.
29. ESKİ TÜRK EDEBİYATINDA NESRE DAYANAN NEV'İLER
Ders İçeriği:
Eski Türk Edebiyatında şiirin dışında nesirle yazılmış pek çok eser de mevcuttur. Bu eserler gerek mevzuları gerekse üslupları itibariyle eski kültürümüzü, edebiyatımızı ve sanatımızı anlatması bakımından önemlidir. Bu eserlerin dilini, şiir dilinden farklı olarak incelemek gerekir. Bu derste nesir eserlerinin dili, yapısı, çeşitleri ve özellikleri ile ilgili bilgiler verilmektedir.
30. ESKİ TÜRK EDEBİYATININ TEMEL ESERLERİ
Ders İçeriği:
Klasik Türk Edebiyatının temel eserleri hakkında bilgi ve değerlendirmeler; bunlardan yararlanma metotları; klasik edebiyatı ne şekilde etkilediği ve müelliflerin bu eserler doğrultusunda edebiyat tarihimizi şekillendirmesi bu dersin konularıdır.
31. ESKİ TÜRK EDEBİYATINDA KÜLTÜR MESELELERİ
Ders İçeriği:
Eski Türk Edebiyatının kaynaklarından biri de hiç şüphesiz yaşanılan toplumun kültürü olmuştur. Klasik Edebiyatımızda gerek şiir gerekse nesirle yazılmış eserlerde, şair ve yazarlar toplumun inanışlarını, geleneklerini, yaşam biçimlerini doğrudan ya da dolaylı olarak yansıtmışlardır. Bunların neler olduğu "seyahatnâme"ve "tabirnâme" gibi değişik türde yazılmış eserler ve özellikle çeşitli şerhlerden yararlanılarak incelenmektedir.
32. SEMİNER
Ders İçeriği:
Klasik Türk Edebiyatı sahasındaki çalışmalara örnek uygulamalar; metinler hakkında değerlendirmeler; Klasik Türk Edebiyatı tarihi sahasındaki çalışmaların öğrenciler tarafından incelenmesi.
33. TÜRK DEVLET GELENEĞİNDE ŞİİR
Ders İçeriği:
Türk hükümdarları çok eski zamanlardan beri çevrelerinde şairleri, alimleri bulundurmaya özen göstermişlerdir. Hatta bizzat birçok hükümdarın da şiir yazdığı bir gerçektir. Bu hükümdar şairlerin eserleri ve şairleri himaye etmeleri edebiyat tarihimizde önemli bir yere sahiptir. Bu derste hükümdar şairlerin eserlerinden örneklerle çevrelerindeki kültür ortamından bahsedilmektedir.
34. 11.-14. YY. KARAHANLI VE ÇAĞATAY EDEBİYATI
Ders İçeriği:
Bu dersin içeriği şu biçimdedir :
Karahanlı devri Türk Edebiyatı; Ahmed Yesevi ve eserleri; İlk Çağatay Türkçesi Edebiyatı Metinleri; Klasik Çağatay Türkçesi Edebiyatına geçiş, Sekkaki , Lütfi; Klasik Çağatay Türkçesi Edebiyatının başlaması, Ali Şir Nevai .
35. ÜSLÛP ARAŞTIRMALARI METODOLOJİSİ I
Ders İçeriği:
Batıda edebiyat bilgi ve nazariyelerinin tarihçesi retorikten üsluba gelen çizgide verilecek. Sonra Klasik Edebiyatımızın kaynağı olarak Arap Edebiyatında aynı konu irdelenecek, daha sonra Türk Edebiyatında bu alanda yapılmış çalışmalar verilecek. Üslûp kavramı ve bu konudaki anlayışlar, tasviri, tekevvüni , fonksiyonel, strüktürel stilistik üzerinde durulacak.
36. EDEBİYAT TARİHİ METODOLOJİSİ
Ders İçeriği:
Edebiyat tarihi, edebiyat tarihinin konusu ve görevi, diğer tarihler içinde edebiyat tarihinin yeri, edebiyat tarihinin tarihi. Edebiyat tarihinde klasik metodun Gustav Lanson örneği ile açıklanması ve bu metodun Türk kültür hayatına yansıması. Klasik metotta Fuat Köprülü örneği. Fuat Köprülü'nün edebiyat tarihi üzerine düşünceleri. Edebiyat tarihi ile edebiyat tenkidi arasındaki farklar. Edebiyat tarihinin sınırı. Edebiyat tarihine giren eserleri değerlendirmede tutulması gereken yol ve yöntem. Genel edebiyat tarihi içinde edebiyat türleri tarihi. Şiir tarihi, roman tarihi vb.
37. ROMAN METODOLOJİSİ I
Ders İçeriği:
Bir edebiyat türü olarak roman, Batı'da ve Türk edebiyatında romanın gelişim sürecine dair dikkatler, romanın materyal
ögeleri , romanın teknik ögeleri .
A.Romanın Materyal Ögeleri
1.Anlatıcı
2. Bakış açısı
3. Olay örgüsü
4. Roman kişileri
5. Romanda zaman
6. Romanda mekan
7. Dil ve üslup
8. Romanın fikir dünyası
B. Romanın Teknik Ögeleri
Anlatma Teknikleri :
a. Anlatma-gösterme teknikleri
b. Tasvir
c. Özetleme
d. Mektup
e. Geriye dönüş
f. Montaj
g. Otobiyografik teknik
h. Diyalog tekniği
ı. Çözümleme tekniği
i. Bilinç akışı tekniği vb.
Bu tasnif ve incelemenin romanlar üzerinde uygulanması
38. YENİ TÜRK EDEBİYATI TEMEL METİNLERİ
Ders İçeriği:
Yeni Türk Edebiyatı'nın Tanzimat'tan Cumhuriyet'e kadar olan devresinde yazılmış, yazıldıkları dönemin edebiyat ortamında etkili olmuş, etrafında edebi tartışmalar yaşanmış, bir kısmı Türk düşünce hayatını da etkilemiş nazım veyahut nesir türündeki karakteristik metinlerin okutturulması, anlaşılması ve çözümlenmesi; aynı zamanda eski metinlere ve kaynaklara ulaşma bilgi ve becerilerinin de geliştirilmesi.
39. BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAZMA TEKNİKLERİ
Ders İçeriği:
Yeni Türk Edebiyatı sahasında yapılacak bilimsel araştırma ve yazmanın problemleri; araştırma teknikleri; bilimsel makale, tez, bildiri vs. konusunda bilgiler; bilimsel çalışmaların dil ve üslubu; belgelere ve kaynaklara ulaşma ve bunlardan yararlanabilme; tez çalışması sırasında karşılaşılabilecek sorunlar, dikkat edilmesi gereken hususlar.
40. ÜSLÛP ARAŞTIRMALARI METODOLOJİSİ II
Ders İçeriği:
Üslup Araştırmaları Metodolojisi 1'de verilenlere bağlı olarak Yenileşme Devri Türk Edebiyatından örnekler üzerinde durulacak. Bu çerçevede Namık Kemal, Cenap
Şahabettin , Yahya Kemal, Ahmet Hamdi Tanpınar, Peyami Safa vb.'den örnekler işlenecek.
41.
Ders İçeriği:
Romanda Ölçü:
1. Sosyolojik ölçü
2. Mistik ölçü
3. Felsefi ölçü
4. Kültür ölçüsü
Romanda Yapı Tipleri:
1. Trajik Yapı
2. Duygusal Yapı
3. Cezalandıran Yapı
4. Merhamet uyandıran yapı
5. Bozulmayı esas alan yapı
6. Fikir ağırlıklı yapı
Roman Okuma Çeşitleri:
1. Biyografik okuma
2. Politik okuma
3. Sosyolojik okuma
4. Metafizik okuma
5. Varoluşçu okuma
6. Ontolojik okuma
7. Psikanalitik okuma
42. EDEBİYAT SOSYOLOJİSİ
Ders İçeriği:
Edebiyat ve sosyoloji ilişkisi, edebiyatın toplumsal boyutu, toplum edebiyat etkileşimleri, edebiyat sosyolojisi kavramına yaklaşımlar, edebiyat sosyolojisinin imkânları ve açılımları, bir ürün olarak edebî esere yaklaşımlar, edebî eserin bir ürün olarak üretimi, toplum içinde edebî faaliyet, edebî hareketler, topluluklar, modalar, akımlar, yazar ve toplumsal ilişkileri, yazarlık mesleği, edebî ürün ve yayım-dağıtım, edebî ürününün tüketimi, okuyucu zümreleri ve kitleleri, okuyucu ve okuma türleri.
43.YENİ TÜRK EDEBİYATININ MESELELERİ (Seminer)
Ders İçeriği:
Yeni Türk Edebiyatının, adlandırma başta olmak üzere pek çok meselesi vardır. Bu alanda çalışmak isteyen araştırıcıların, gerek teorik gerekse fizikî olarak karşılaşacakları meseleler, bu dersin kapsamı içinde değerlendirilecektir.
44. TÜRK HALK EDEBİYATI TARİHİ
Ders İçeriği:
Konu ile ilgili teori ve metod kitapları, edebî metinler, kataloglar, bibliyografyalar, süreli yayınlar, folklor arşivleri gibi Türk Halk Edebiyatı bilimdalı açısından temel nitelik taşıyan kaynakların değerlendirilmesiyle Türk Halk Edebiyatı Tarihi yazımı meselesi.
45. BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAZMA TEKNİKLERİ
Ders İçeriği :
İ. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü kriterlerine uygun olarak, araştırmaların yazıya nasıl döküleceği öğretilecek. Araştırmalara ışık tutacak metotlar kavratılmaya çalışılacaktır. Böylece bir yandan konunun teorik yanları üzerinde dururken, bir yandan da bazı sosyal olguların sebeplerinin nasıl aydınlatıldığı görülecektir. Öğrencilerin araştırmalarında, ödev ve tez yazımlarında bilimselliğin sağlanmasına çalışılacaktır.
46. HALK EDEBİYATININ ANA KAYNAKLARI (XVI. YÜZYILA KADAR)
Ders İçeriği:
Edebiyat tarihi, kuram ve metodları . Her asrın siyasî, sosyal, kültürel durumu içinde anonim metinlerin, tekke ve âşık edebiyatı eserlerinin oluşumu ve gelişimi. Bu verimlerin türler, ana temalar, motifler bakımından değerlendirilmesi. Her öğrencinin farklı konuda hazırladığı dönem ödevinin derste tartışılması.
47. SEMİNER
