PROGRAMIN AMACI
Ülkemizin dil ve edebiyat ile bunlara bağlı sanatlarda yetişmiş insana olan gereksinimi, geleceğin dilbilimci, şair ve yazarlarındaki sanat duyarlılığı ve bu alanda üstün eserler verebilme yetisi ancak eğitim ile olası görülmektedir. Bütün bu gereksinimlerin bilimsel disiplin ve özgür düşünceli bilim adamlarınca karşılanması doğrultusunda yüksek lisans programı açılması planlanmıştır.
Süre
Tezli Program : 2 Akademik Yıl (4 Yarıyıl)
Diğer Koşullar
- Program dili Türkçe’dir.
- Programa başvuracak adayların sosyal bilimler alanında bir lisans programı tamamlamış olması gerekmektedir.
- Başvurularda temel Türk Dili ve Edebiyatı bilgisi ile orta seviyeli Osmanlı Türkçesi metinlerini okuyup anlayabilme tercih nedenidir. Bu donanıma sahip olmayan adaylar Bilimsel Hazırlık Programına devam edebilir.
- Program, toplam 25 kredi / saattir.
- Program, Tezli Yüksek Lisans programıdır.
- İlgili Anabilim Dalı'ndan mezun olmayan öğrenciler için, içeriği ve süresi Anabilim Dalı tarafından belirlenecek bir "Hazırlık Programı" zorunlu tutulabilir.
- Adaylar mezun olabilmek için normal ders yüküne ek olarak danışmanları nezaretinde bir “Yüksek Lisans Tezi” hazırlamak zorundadırlar.
- Program, hafta içi gündüz saatlerinde yürütülür.
- 4 yıllık lisans programı mezunu olmak, (Lisans programının Türk Dili ve Edebiyatı ya da yakın konularda olması tercih edilmektedir.)
- ALES sınavına geçtiğimiz üç yıl içinde girip, SÖZEL puan grubundan minimum 55 puan almış olmak,
Program Açılma Dönemleri
- Programa başvurular yılda iki kez Güz ve Bahar yarıyıllarında yapılmaktadır.
DERS PROGRAMI
1.Yarıyıl
Bilimsel Araştırma Yöntemleri
Seminer
Eski Anadolu Türkçesi Metinleri
Filolojik Araştırma Yöntemleri
Modern Türk Şiiri
Eski Türk Edebiyatı
II.Yarıyıl
Seçmeli Ders
Seçmeli Ders
Seçmeli Ders
Seçmeli Ders
Seçmeli Ders
Seçmeli Ders
Seçmeli Ders
3. ve 4. Yarıyıl
Yüksek Lisans Tezi
II.Yarıyıl Seçmeli Dersler
Halk Biliminde İsimler ve Konular
Klasik Edebiyat Retoriği
Türkoloji Araştırmaları
Eski Anadolu Türkçesi Metinleri II
Anadolu ve Rumeli Ağızları
Eski Türk Edebiyatının Temel Kaynakları
Türk Edebiyatında Poetkalar
Mesneviden Romana
İleri Osmanlı Türkçesi
Mistisizm ve Edebiyat
Eski Türk Edebiyatında Nesir
Halk Edebiyatının Kaynakları
Çağdaş Türk ve Dünya Öyküsü
Çağdaş Eleştiri
Türk Romanında Fransız Etkisi
Göktürk Metinleri
Kıpçak Grubu Türk Dilleri
Karluk Grubu Türk Dilleri
Eski Türk Edebiyatı Bibliyografyası
DERS İÇERİKLERİ
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI
Eski Anadolu Türkçesi Metinleri I-II
Türkçe'nin Arap harfleriyle yazıldığı devre ait (başlangıcından 1928'e kadar) ses, hece, kelime ve cümle yapısı ile Osmanlı edebî metinlerinin yazı ve imlâ özelliklerini konu alır.
Filolojik Araştırma Yöntemleri
Tarihî metinlerin ediszyon kritiklerinin hazırlanmasında uygulanan yöntemler; metnin tanımlanması ve tarihlendirilmesi; dil özellliklerinin tanımlanıp incelenmesi., nüsha farklarının gösterilemesi, sözlüğününün hazırlanması gibi aşamalarında izlenecek yollar uygulamalı olarak anlatılır.
Eski Türk Edebiyatı
Dış yapısı belirli ölçütlere dayanan Divan edebiyatı içerik yönünden zengin ve çeşitli kaynaklardan beslenmiştir. Dinsel ve felsefik düşüncelerden prehistorik olaylara, kozmografyadan efsanelere, zihniyet, olaylar, ulusal kültür ve dile kadar kültürel ve sosyal yelpazenin her disiplininde birikim vemalzeme, değişik dönemlerde farklı eserlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Divan edebiyatının dünyasına girebilmek için bu kaynaklarla ilgili birikimin edinilmesi; aruz ölçüsü, kafiye (uyak) bilgisi ve mazmunlar dünyasının öğrenilmesi, bir tür hazırlık dönemi sayılmaktadır.
Bilimsel Araştırma Yöntemleri
Öğrencilerin bilimsel kişiliklerini oluşturacak araştırmaları tek başlarına gerçekleştirmelerine yönelik metotları konu alır. Kütüphane araştırmaları, bibliyografya esasları, bilimsel yazılar oluşturma vb. eğitimler ile onlara kendilerini özgürce ifade etme özelliği kazandırır.
Modern Türk Şiiri
Günümüz Türk şiirinin yönelişleri ve konumunu bilmek Eski Türk Edebiyatı'nın daha iyi anlaşılmasını sağlar. Bu bakımdan Modern Türk şiirine yönelik kişi, eser ve atölye çalışmaları önemlidir.
Çağdaş Eleştiri
Eleştiri, edebî anlamda bir eseri iyi ve kötü yönleriyle ele alıp değerlendirmek demektir. Önemli bir tür olan eleştirinin gelişimi bir bakıma insanın gelişimini de ifade eder. Bu ders, eleştiri türünün “Şerh” ve “Reddiye” geleneğinden modern eleştiriye geçişini konu alır. Aydınlanma döneminden başlayarak, günümüze kadar gelen eleştiri kuramları üzerinde durur.Eleştirinin kavram olarak incelenmesi, Türk ve Dünya edebiyatındaki yeri, gelişimi, önemli eleştirmenlerin eleştiri anlayışları ele alınan belli başlı konulardır. Çağdaş Türk ve Batı Edebiyatından seçilen örnekler, 20. yy'ın eleştiri anlayışıyla incelenir.
Çağdaş Türk ve Dünya Öyküsü
Batı öykücülüğünün yanı sıra bizde pek üzerinde durulmayan Japon ve Uzakdoğu öykücülüğü, Arap ve diğer Afrika edebiyatları öykücülüğü üzerinde de durularak, Çağdaş Türk öykücülüğünün dünü, bugünü ve geleceği üzerinde çalışmalar yapılır. Öykücülüğümüzün başarılı ve aksayan yönleri ele alınır. Çağdaş dünya öyküsü ile Türk öyküsünün karşılaştırması ve karşılıklı etkileşimleri irdelenir.
Halk Edebiyatının Kaynakları
Genel anlamda Türk Dili ve Edebiyatının bütün kaynakları aynı zamanda folklor ve halk edebiyatının da kaynaklarıdır. Orhon Kitabeleriyle başlayan süreçte hemen her türlü dil ve edebiyat malzemesi aynı zamanda Halk Edebiyatının da kaynakları durumundadır. Bu bağlamda kaynaklarımızı şöyle özetleyebiliriz:
A. Metin ve hammadde kaynakları :
1.Yazma cönk ve mecmualar (Türküler, maniler, büyü – sihir formülleri halk ilaçları formülleri,
dini – sihri itikatler, halk hikayelerinden manzum, mensur parçalar),
2.Yazma bazı halk kitapları,
3. Basma halk hikâye kitapları,
4. Yazma/ basma halk masalları külliyatı
B. Yazılı yardımcı kaynaklar :
1. Dini, kutsi mahiyetteki menkabeler (Battal Gazi, Hazret-i Ali'nin cenkleri / cenknameler),
2. Seyahatnameler,
3. Dede Korkut Kitabı,
4. Hamseler,
5. Mesnevi tarzında – Hazret-i Hatice'nin İzdivacı gibi – romanesk eserler.
C. Sözlü Kaynaklar : Burada artık hem sözlü kaynaklardan da önce derlenmiş metinler, hem de
yeni derlemeler esas alınmaktadır
İleri Osmanlı Türkçesi
Osmanlı Türkçesi metinlerini okuma ve anlama becerileri en az orta seviyede olan öğrencilerin bu metinleri en iyi seviyede anlayıp günümüz Türkçesine aktarabilmesi için gerekli olan dilbilgisi / kültürel yapılar üzerinde durulur. Farklı alanlarda metinler üzerinde okuma/ anlama / çeviri çalışmaları yapılır.
Türkoloji Araştırmaları
İnternet üzerinden takip edilecek çalışmalar ile eskiden bu yana yapılmış olan Türklük Bilimi araştırmalarının bilinmesi, Türkoloji'de uzmanlık kazandırıcı çalışmalar olarak değerlendirilmektedir. İç disiplinler üzerinde derinleşmek, ancak Türkoloji araştırmalarının gelişimi/edinimiyle mümkündür.
Anadolu ve Rumeli Ağızları
Standart Türkiye Türkçesi dışında Türkiye Türkçesinin birçok değişik konuşma biçimi vardır. Bu farkların dağılımı, ortak noktalarının bulunarak ağız gruplarının tespiti ağızbiliminin araştırma konusundur. Bu derste Anadolu ağızlarının sınıflandırılmasında göz önünde tutulan kriterler ve başlıca alt-ağız gruplarının dağılımı üzerinde durulmaktadır.
Eski Türk Edebiyatının Temel Kaynakları
Her şiirde olduğu gibi Divan edebiyatında da edebî ürünler bir dış, bir de iç yapı yönünden incelenir. Şiirin dış yapı yönünden aldığı isme, o şiirin nazım şekli; konusu yönünden aldığı ada da nazım türü denilir. Buna göre Divan edebiyatının nazım şekilleri, gazel, kaside, musammat, mesnevî, kıt'a, rubai vb. nazım türleri de tevhid, na't, medhiye, hicviye, ıydiye vb. adlar altında incelenir. Bu şekil ve türlerin kendine has özellikleri, Osmanlı toplumunun sosyal yapısını da yansıtacağından Eski Türk Edebiyatını anlamada birincil önem taşır. Divan edebiyatının düzyazı türleri ve özelliklerinin edebiyat tarihinin birinci elden kaynağı sayılan tezkirelerin incelenmesi ise o şiirin dünyasını göstermek bakımından önemlidir.
Türk Edebiyatında Poetikalar
Türk ve Dünya edebiyatında bazı şairler poetikalarını yazarken, bazıları bir poetika yazmamakla birlikte şiir anlayışlarını zaman zaman dile getirirler. Poetikalar ve poetika yazmamış şairlerin dile getirdikleri şiir görüşleri ayrıntılı olarak ele alınır. Bu görüşler çerçevesinde şairlerin şiirleri incelenir. Bunların Batılı şairlerin poetikaları ve şiir görüşleriyle de karşılaştırmaları yapılır. Poetika yazmış büyük şairlerin çağına ve sonrasına bu görüşlerinin etkisi incelenir.
Mistisizm ve Edebiyat
Mistisizm, tüm doğu edebiyatlarının olduğu gibi Türk edebiyatının da en önemli esin kaynaklarından ve estetik düzlemlerinden biridir. Klâsik dönemden bugüne değin hemen her sanat eğilimini etkileyen mistik öğreti, edebî metinlere kazandırdığı içerik zenginliğinin yanı sıra farklı retorik açılımlara da zemin hazırlamıştır. Bu derste klâsik dönem Türk edebiyatı ürünlerinin mistik kökenleri incelenecek; önemli örneklerden hareketle mistik düşüncenin metinlere yansıyışı tespit edilecek ve değerlendirilecektir.
Eski Türk Edebiyatında Nesir
Klâsik Türk Edebiyatı, şiir ağırlıklı bir karakter göstermesine karşın, üslup sahibi yazarların elinde şekillenmiş zengin bir düz yazı geleneğine de sahiptir. Osmanlı Türkçesinin asırlar içerisinde kazandığı sentaks özellikleri, entelektüel donanımı yüksek yazarların benzersiz üsluplarıyla perçinlenmiştir. Söz konusu düz yazı metinler, coğrafî sınırlardan bağımsız olarak şekillenmiş eski kültürün, bugün için ulaşılması güç bir takım unsurlarını da içerir. Bu derste tezkireler, şerhler ve menâkıbnâmelerden hareketle Osmanlı düz yazı geleneğinin temel özellikleri üzerinde durulacak; önemli örneklerden seçilen parçalar dil ve üslup yönleriyle incelenecektir.
Mesnevîden Romana
Modern Türk Edebiyatının gelişim sürecinin belirlenmesinde mesnevîler ile roman ve öykü arasında kurulacak bağ için klâsik metinlerin bu bağlamda okunması gerekmektedir. Geçmişten geleceğe uzanacak kültür atlasımızda bu tür incelemeler ve karşılaştırmalar önem kazanmaktadır.
Seminer
Bir bilimsel çalışmanın sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için gerekli olan metotlar üzerinde durulur. Kaynaklara ulaşma yolları öğretilir. Özellikle Lisans öğretiminden Yüksek Lisansa geçişte öğrencinin karşılaşabileceği problemler giderilmeye çalışılır.
Türk Romanında Fransız Etkisi
Türk edebiyatında Fransız Kültür ve edebiyatının etkileri dikkat çekici bir özellik taşır. Roman türü özellikle ilk çeviriler yoluyla batılı anlamda bir şekil kazanır. Bu ders, bir düz yazı türü olan romanın dünya ve Türk edebiyatındaki gelişimi üzerinde durur. Özellikle Fransız edebiyatının bu türün bizdeki gelişiminde oynadığı rolü inceler, örnekler verir.
Halk Biliminde İsimler ve Konular
Bu bilim dalı, 1846'da , İngiliz W. j. Thoms tarafından kurulmuştur. Kısa bir sürede genel prensipleri belirlendikten sonra kıta Avrupasında yayıldı, sonuçta bize kadar geldi. Ziya Gökalp, 1913'te bu yeni bilim dalını “ Halkıyat” olarak Türkçeleştirdi, daha sonraları Köprülü 6 Şubat 1914'te “Yeni Bir İlim : Halkiyat “Folk- Lore” dedi, Rıza Tevfik 20 Şubat 1913'te kelimeyi aynen benimseyip Folklor – Folklore dedi. Sedat Veyis örneğin deyimi ile “Beşikten Mezara” halk hayatının her tezahürü bu bilim dalının konu olarak okutulmaktadır.
Klasik Edebiyat Retoriği
Klâsik Türk Edebiyatı, retorik özellikleri itibariyle de zengin bir edebiyattır. Osmanlı Türkçesi ile ortaya konulmuş Türk klâsik edebiyatının estetik birikimi, Doğu edebiyatlarının yaslandığı retorik gelenekle harmanlanmış ve Klâsik ürünlerin retorik özellikleri Cumhuriyet öncesi ve sonrasında yapılan onlarca çalışmaya konu olmuştur. Bu derste Klâsik edebiyat retoriğine dair eski ve yeni literatür tanıtılacak, şekle ve içeriğe dair retorik özellikler örneklerle incelenecektir.
Eski Türk Edebiyatı Bibliyografyası
Yaklaşık altı asır süren Klâsik dönem Türk edebiyatı, ardında birçok önemli eser bırakarak tarih sahnesinden çekilmiştir. Cumhuriyet sonrası başlayan yeni harflere aktarma çalışmaları hızla devam etmesine karşın onlarca kütüphanede kayıtlı binlerce eserin önemli bir kısmı henüz Latin harleri okuyucusuna ulaştırılamamıştır. Devam eden metin yayımlarıyla birlikte geleneğin tanınması ve incelenmesine yönelik çok önemli bilimsel çalışmalar da ortaya konmuş, böylece Eski Türk Edebiyatı'na dair farklı alfabelere dağılmış devasa bir literatür oluşmuştur. Bu derste klâsik Türk edebiyatı bibliyografyasının sınırları üzerinde durulacak, geleneğe yön veren temel eserlerin bibliyografik bilgileri verilecek ve konu ile ilgili Cumhuriyet sonrası yapılan bibliyografya çalışmaları incelenecektir.
Göktürk Metinleri
Türkçenin yazılı en eski devresi olan Göktürkçe (7.-8. yüzyıl), hem tarihî hem de bir ikisi hariç diğer bütün çağdaş Türk yazı dillerinin atası durumundadır. Göktürkçe bu dillerin incelenmesinde anahtar durumundadır. Bu en eski Türkçe iyi öğrenilirse çalışılacak diğer bütün Türk diller için de sağlam bir tarihî zemin oluşturur. Bu derste, Orhon ve Yenisey yazıtları orijinal yazılı metinlerinden öğrenilir. Okunan metinler transkripsiyon, çeviri, dil açıklamaları ve karşılaştırmalı lehçeler bilgisi temelinde incelenir.
Kıpçak Grubu Türk Dilleri
Bu derste, Kuzey Türk Dilleri de denilen Tatarca, Kazakça, Başkurtça, Kırgızca, Karaçayca, Balkarca, Kumukça, Nogayca, Kırım Tatarcası, Karakalpakça incelenir. Hemen hepsi de yazı diline sahip olan bu dillerin bazıları bağımsız bir devletin resmî dili iken, bazıları da özerk cumhuriyetlerde kullanılan dillerdir. Her ne kadar müstakil dil gibi sunulmuş olsa da, gerçekte temel bazı özellikler bakımından birbirleriyle benzerlikler gösteren bu diller karşılaştırmalı olarak öğretilir. İnceleme sırasında tarihî zemin de dikkate alınır ve hem art zamanlı hem de eş zamanlı karşılaştırmalar yapılır. Bu dersin amacı, aynı dilin gelişip yazı dili haline gelmiş kolları arasında karşılaştırmalı dil incelemesi yapabilme bilgi ve becerisini öğrenciye kazandırmaktır.
Karluk Grubu Türk Dilleri
Karluk Grubunda yer alan Türk dilleri hakkında bilgi vererek inceleyen bu ders, tarihî zemini dikkate alarak karşılaştırmalar yapar, öğrencinin bilgi ve becerisini geliştirmesini sağlar.
